100 χρόνια ἀπὸ μία μεγάλη ἀδικία :Τὸ Πρωτόκολλο τῆς Φλωρεντίας

Ἕνα ὕπουλο χτύπημα στὸν Ἑλληνισμὸ καὶ ἡ καταδίκη της Βορείου Ἠπείρου

Στὰ ἔτη 1912-1913 ὁ Ἑλληνισμὸς ζοῦσε ἕνα δεύτερο 1821: Μετὰ ἀπὸ τὴν συνεννόηση μὲ τοὺς ἄλλους Χριστιανικοὺς Λαοὺς τῆς Βαλκανικῆς (Βουλγαρία, Σερβία καὶ Μαυροβούνιο) ἡ Ἑλλὰς ὑπὸ τὴν πολιτικὴ καθοδήγηση τοῦ Βασιλέως Γεωργίου Α΄ καὶ τοῦ Πρωθυπουργοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου καὶ τὴν ἀρχιστρατηγία τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου μέσα σὲ λίγους μῆνες ἀγώνων καὶ θυσιῶν διπλασιάζεται ἐδαφικὰ καὶ πληθυσμιακά.

ΟΙ ΝΙΚΗΦΟΡΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ

Ἀπὸ τὴν ταπεινωμένη «Ἑλλάδα τῆς Μελούνας» ἡ Ἑλλὰς ἀπελευθερώνει τοὺς σκλάβους ἀδελφοὺς σὲ Μακεδονία, Ἤπειρο, νησιὰ τοῦ Αἰγαίου καὶ Κρήτη. Τὰ ὁράματα αἰώνων γίνονταν πράξη ἀπὸ μία νέα γενιὰ Ἑλλήνων ποὺ εἶχε γαλουχηθεῖ μὲ τὴν Μεγάλη Ἰδέα. Ἀνάμεσα στὶς πόλεις καὶ τὰ χωριὰ τῆς Ἠπείρου ποὺ ἀπελευθερώθηκαν ἤσαν καὶ αὐτὰ τῆς λεγόμενης Βορείου Ἠπείρου (ὡς τότε ὁ ὅρος δὲν εἶχε ἐπιβληθεῖ, ἦταν ἄγνωστος).

Πόλεις ὅπως ἡ Κορυτσᾶ, τὸ Δέλβινο, οἱ Ἅγιοι Σαράντα, τὸ Ἀργυρόκαστρο, ποὺ τοὺς παλιότερους αἰῶνες εἶχαν προσφέρει στὸν Ἑλληνισμὸ Ἐθνικοὺς Εὐεργέτες, Ἱερατικὲς μορφὲς καὶ διδασκάλους τοῦ Γένους, τώρα περιέρχονταν στὴν ἀγκαλιὰ τῆς Ἑλλάδος. Τὸ πανηγυρικὸ κλίμα τῶν ἡμερῶν ἀποτυπώνουν οἱ δημοσιογράφοι τῆς ἐποχῆς ποὺ μιλοῦν γιὰ μία Ἤπειρο ποὺ ἔβλεπε μετὰ ἀπὸ 500 σχεδὸν χρόνια τὴν Ἐλευθερία. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περιγραφὴ τοῦ Γάλλου δημοσιογράφου Ρενὲ Πυῶ (ποὺ περιλαμβάνονται στὸ βιβλίο του «δυστυχισμένη Βόρειος Ἤπειρος») ποὺ συνόδευσε τὸν Διάδοχο Γεώργιο (μετέπειτα Βασιλέα Γεώργιο Β΄) στὴν ἐπίσκεψή του στὴν Βόρειο Ἤπειρο. Πόθος ὅλων ἡ ἕνωση μὲ τὴ μητέρα Ἑλλάδα καὶ πρόθεση τους ὁ ἀγώνας μέχρις ἐσχάτων γιὰ τὴν ἐλευθερία. Δυστυχῶς, μὲ τὴ λήξη τοῦ Α' Βαλκανικοῦ πολέμου καὶ μὲ τὴν ὑπογραφὴ τῆς Συνθήκης Εἰρήνης τοῦ Λονδίνου στὶς 17 Μαΐου 1913, συναρτήθηκε ἡ τύχη τῆς Βορείου Ἠπείρου μὲ αὐτὴ τῶν νησιῶν τοῦ Ἀνατολικοῦ Αἰγαίου, σύμφωνα μὲ τὸ ἄρθρο 5 τῆς Συνθήκης. Τὰ νησιὰ τοῦ Αἰγαίου θὰ δίνονταν στὴν Ἑλλάδα μόνο ἐὰν ἡ χώρα μας θὰ "ἐδέχετο ἄνευ ἀντιρρήσεων, ὅπως ἡ Βόρειος Ἤπειρος περιληφθῆ ἐντὸς τῶν Ἀλβανικῶν συνόρων".

Ἔτσι ἔφτασε ἡ κυνικὴ πράξη τῆς Φλωρεντίας τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1913.

Η ΚΥΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Τὶς συγκινητικὲς στιγμὲς τῆς ἀπελευθέρωσης διατάραξε ἡ κυνικότητα τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, ποὺ στὴν προσπάθειά τους νὰ δημιουργήσουν Ἀλβανικὸ Κράτος (ἐνῶ οἱ Ἀλβανοὶ δὲν συμμετεῖχαν στὸν κοινὸ ἀγώνα τῶν Βαλκανίων ἐναντίον τῶν Ὀθωμανῶν κατακτητῶν), προέβησαν σὲ μία ἀτιμία: διχοτόμησαν τὸν χῶρο τῆς Ἠπείρου καὶ ἀνέθεσαν σὲ Ἐπιτροπὴ τὸν καθορισμὸ τῶν Συνόρων εἰς βάρος τῆς Ἑλλάδος! Ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς Πολιτικῆς ἦταν νὰ ὑπογραφεῖ τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1913 στὴν Φλωρεντία τῆς Ἰταλίας τὸ ὁμώνυμο Πρωτόκολλο ποὺ ἔκοβε τὴν Ἤπειρο στὰ δυὸ καὶ χάριζε τὸ βόρειο τμῆμα της στὸ νεοσύστατο Ἀλβανικὸ Κράτος. Τότε δημιουργήθηκε γιὰ πρώτη φορᾶ στὴν Ἱστορία καὶ ὁ ὅρος Βόρειος Ἤπειρος καὶ Βορειοηπειρωτικὸ Ζήτημα. Ἡ ἀπόφαση τῆς Φλωρεντίας ἀποτελοῦσε μία κατάφωρη ἀδικία εἰς βάρος τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Βορείου Ἠπείρου, ἑνὸς χώρου ποὺ προσέφερε στὴν Ἑλλάδα τόσες προσωπικότητες. Μάλιστα, ὅταν δημιουργήθηκε στὸν 19ο αἰώνα τὸ μικρὸ νέο Ἑλληνικὸ Κράτος οἱ βορειοηπειρῶτες Ἐθνικοὶ Εὐεργέτες ἤσαν αὐτοὶ ποὺ παρεῖχαν τὰ πάντα στὴν Ἀθήνα καὶ τὶς ἄλλες μεγάλες πόλεις τοῦ Ἑλληνισμοῦ, μαζὶ μὲ τοὺς λοιποὺς Εὐεργέτες ἀπὸ Ἰωάννινα καὶ Μέτσοβο. Ἀρκεῖ νὰ ἀναφέρουμε τοὺς ἐξαδέλφους Ζάππα ἀπὸ τὸ Λάμποβο Ἀργυροκάστρου (δημιουργούς του Ζαππείου Μεγάρου ) καὶ τὴν οἰκογένεια Σίνα ἀπὸ τὴν Μοσχόπολη Κορυτσᾶς (μὲ τὰ λαμπρὰ ἔργα τῆς Ἀκαδημίας καὶ τοῦ Ἀστεροσκοπείου στὴν Ἀθήνα ).

Μετὰ τὴν ἀπόφαση τῆς Φλωρεντίας, στὶς 13 Φεβρουαρίου 1914 οἱ Μεγάλες Δυνάμεις ἀνακοινώνουν στὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου τὴν ἀπόφασή τους γιὰ τὴν παραχώρηση τῆς Βορείου Ἠπείρου στὴν Ἀλβανία .Ἦταν μία ἀπόφαση ποὺ συγκλόνισε τὸν Ἑλληνισμὸ .Οἱ Ἑλληνικὲς στρατιωτικὲς δυνάμεις ποὺ βρίσκονταν στὰ ἐδάφη τῆς Β. Ἠπείρου ὡς ἀπελευθερωτὲς, ὑποχρεώθηκαν ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση νὰ ἐκκενώσουν τὰ ἐδάφη ὑπακούοντας στὴν διαταγὴ  τῶν Μεγάλων Δυνάμεων .

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ἠπειρῶτες καὶ λοιποὶ Ἕλληνες δὲν ἔμειναν ἀτάραχοι μπροστὰ σὲ αὐτὴν τὴν ἀδικία. Ἀντέδρασαν καὶ συγκρότησαν ἔνοπλα σώματα γιὰ νὰ χτυπήσουν τὴν μεγάλη αὐτὴ ἀτιμία ἐναντίον τῆς Ἱστορικῆς Ἀλήθειας καὶ τῶν Ἑλληνικῶν Δικαίων. Λίγες ἡμέρες μετὰ ἀπὸ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Πρωτοκόλλου στὴν Φλωρεντία, ὀργανώθηκαν. Ἀπὸ τὴ στιγμή, ποὺ ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνηση "κατ' ἀνάγκην" ἀποδέχθηκε τὸν ἐκβιασμὸ τῶν Μεγάλων Δυνάμεων καὶ δεσμεύθηκε μὲ τὴν ὑπογραφή της, θὰ ἦταν ἀντίθετη σὲ κάθε μορφὴ ἀντίστασης ἢ διεξαγωγῆς αὐτονομιακοῦ ἀγώνα στὰ ἐδάφη, ποὺ εἶχαν ἐπιδικασθεῖ στὴν Ἀλβανία. Στὸ μεταξὺ οἱ Βορειοηπειρῶτες, ποὺ πληροφοροῦνταν τὰ τεκταινόμενα σὲ βάρος τους, ὀργανώνονταν μὲ τὴ σύσταση Ἐπιτροπῶν Ἐθνικῆς Ἀμύνης καὶ Ἐπιμελητειῶν. Κύριος στόχος τῶν ἀνωτέρω ἐπιτροπῶν ἦταν ἡ στρατολόγηση ἐθελοντῶν καὶ ἡ ἔνταξή τους σὲ ἱεροὺς λόχους καθὼς καὶ ἡ ἐξεύρεση οἰκονομικῶν πόρων γιὰ τὴ διεξαγωγὴ ἔνοπλου ἀγώνα. Ἤδη οἱ Χειμαρριῶτες διαμαρτυρήθηκαν καὶ γνωστοποίησαν ταυτόχρονα μὲ τὴν τελευταία πρόταση τῆς ἐπιστολῆς τους πρὸς τοὺς ὑπουργοὺς τῶν ἐξωτερικῶν τῶν Μεγάλων Δυνάμεων στὶς 24 Νοεμβρίου 1913, τὴν ἀμετάκλητη ἀπόφασή τους νὰ ἀγωνισθοῦν γιὰ τὴν ἐλευθερία, ποὺ μὲ τόσους ἀγῶνες εἶχαν κερδίσει: "θὰ φονευθῶμεν πάντες, ἀλλ' ἡ Χειμάρρα ἐνωθεῖσα μετὰ τῆς Ἑλλάδος δὲν θὰ λεχθῆ ὅτι ὑπεδουλώθη εἰς Ἀλβανούς". Στὶς ἀρχὲς Δεκεμβρίου τοῦ 1913 οἱ Ἕλληνες φοιτητὲς ἔκαμαν ἔκκληση πρὸς τοὺς συναδέλφους τους τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς νὰ διακηρύξουν "ἐν ὀνόματι τῆς διεθνοῦς φοιτητικῆς ἀδελφότητος τὰ πρὸς τὸ δίκαιον καὶ τὴν ἐλευθερίαν τῶν ἄλλων καθήκοντα τῶν λαῶν των". Διετράνωσαν δέ, στὴν ἔκκλησή τους, τὴν ἀπόφασή τους νὰ ὑπερασπισθοῦν "βῆμα πρὸς βῆμα τὸ ἔδαφος, ὅπερ διὰ ποταμοῦ αἱμάτων ἐπὶ ἔτος ὄλον μαχόμενοι ἀνεκτήσαμεν, καὶ νὰ μὴ ἐπιτρέψωμεν τὴν βεβήλωσιν αὐτοῦ καὶ τὴν αὐθαίρετον ἁρπαγήν του". Οἱ ἀπόγονοι τῶν Ἱερολοχιτῶν τοῦ Δραγατσανίου δὲν σταμάτησαν ἐδῶ. Σχημάτισαν φάλαγγα, ποὺ πῆγε στὴν Ἤπειρο, γιὰ νὰ ὑπερασπισθοῦν μὲ τὸ αἷμα τους τὸ Δίκαιο καὶ τὴν Ἐλευθερία. Προτοῦ ἀναχωρήσουν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα ἐξέδωσαν μνημειώδη προκήρυξη ποὺ κατέληγε ὡς ἑξῆς: "Λαὸς ἐλευθερωθεῖς διὰ τοῦ ξίφους δὲν δουλοῦται διὰ τοῦ καλάμου".