Ὁ Αὐτονομιακὸς Ἀγώνας τῆς Βορείου Ἠπείρου - 100 χρόνια (1914-2014)

Πέρασαν, ἀλήθεια, ἑκατὸ (100) ὁλόκληρα χρόνια ἀπὸ τὶς 17 Φεβρουαρίου 1914, ποὺ ἀκούστηκε ἡ δραματικὴ φωνὴ τῶν Βορειοηπειρωτῶν πρὸς τὸν ἐλεύθερο κόσμο : «Μᾶς ἀποσποῦν ἀπὸ τὰς ἀγκάλας τῆς μητρός μας Ἑλλάδος. Μᾶς ἀρνοῦνται τὴν αὐτοδιοίκησιν ἐν τῷ κράτει τῷ Ἀλβανικῷ. Μᾶς ἀρνοῦνται καὶ αὺτὰς ἀκόμη τὰς ἐγγυήσεις, αἵτινες ἠδύναντο νὰ περιφρουρήσωσι λυσιτελῶς τὴν ζωήν, τήν θρησκείαν, τὴν περιουσίαν, τὴν ὕπαρξίν μας τὴν ἐθνικήν... Τὸ Πάτριον ἡμῶν ἔδαφος κεῖται σήμερον λεία, δυνάμει ἀδίκου καὶ ἀκύρου βουλήσεως πάντων τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς. Ἀλλ’ ἀκλόνητον ἔμεινε τὸ ἡμέτερον δίκαιον, τὸ δίκαιον τοῦ Ἠπειρωτικοῦ Λαοῦ, νὰ ρυθμίσῃ τὰ τῆς ἰδικῆς του τύχης, διοργανούμενος πολιτικῶς καὶ ἐνόπλως, ἵνα φρουρήσῃ τὴν ἀνεξαρτησίαν αὐτοῦ.

Ἐναντίον τοῦ ἀπαραγράπτου τούτου δικαιώματος ἑκάστου λαοῦ, ἀνίσχυρος εἶναι, κατὰ τὰς ἀρχὰς τοῦ θείου καὶ ἀνθρωπίνου δικαίου, ἡ θέλησις τῶν Μεγάλων Δυνάμεων νὰ δημιουργήσῃ ὑπὲρ τῆς  Ἀλβανίας ἔγκυρον καὶ σεβαστὸν τίτλον κυριαρχίας ἐπὶ τῆς χώρας ἡμῶν καὶ ὑποχρεώσῃ ἡμᾶς. Ἐλευθέρα ἤδη παντὸς δεσμοῦ, μὴ δυναμένη δὲ νὰ συμβιώσῃ καὶ δὴ ὑπὸ τοιούτους ὅρους μετὰ τὴς Ἀλβανίας, κηρύσσει ἡ Βόρειος Ἤπειρος τὴν ἀνεξαρτησίαν της καὶ προσκαλεῖ τοὺς πολίτας της ὅπως, ὑποβαλλόμενοι εἰς πᾶσαν θυσίαν προασπίσωσι τὴν ἀκεραιότητα τοῦ ἐδάφους  καὶ τὰς ἐλευθερίας της ἀπὸ πάσης προσβολῆς».

Κατὰ κοινὴ ὁμολογία, τὸ κείμενο αὐτὸ τὸ ἔγραψε ὁ τότε Μητροπολίτης Βελλᾶς καὶ Κονίτσης Σπυρίδων Βλάχος, ὁ ὁποῖος οὐσιαστικὰ ἦταν ἡ ψυχὴ τοῦ Βορειοηπειρωτικοῦ Ἀγῶνος. Αὐτὸς ὁ Ἀγώνας τελικὰ ἐπεκράτησε. Καὶ πέτυχε νὰ ὑπογραφῇ στὴν Κέρκυρα, στὶς 17 Μαΐου 1914, μεταξὺ τῆς Διεθνοῦς Ἐπιτροπῆς Ἐλέγχου καὶ τῆς Κυβερνήσεως τῆς Αὐτονόμου Βορείου Ἠπείρου, συμφωνία ποὺ ἀναγνωρίσθηκε καὶ ἀπὸ τὴν Ἀλβανικὴ Κυβέρνηση καὶ ἀπὸ τὶς ἕξι Μεγάλες Δυνάμεις «περὶ παραχωρήσεως αὐτονόμου συστήματος» στὶς Ἐπαρχίες Ἀργυροκάστρου καὶ Κορυτσᾶς. Αὐτό, ἀκριβῶς, εἶναι τὸ περίφημο «Πρωτόκολλον τῆς Κερκύρας», τὸ ὁποῖο, βέβαια, ἡ Ἀλβανία δὲν σκοτίστηκε ποτὲ νὰ τὸ ἐφαρμόσῃ ...

Ἀπὸ τότε πέρασαν πολλὰ χρόνια, μὲ τοὺς Ἀλβανοὺς νὰ καταπιέζουν ἀφόρητα τοὺς Βορειοηπειρῶτες. Ὥσπου, μετὰ τὸ τέλος τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ἀνέλαβε δικτατορικὰ τὴν διακυβέρνηση τῆς χώρας ὁ κομμουνιστὴς Ἐνβὲρ Χότζα. Ὁ ὁποῖος, ὅταν τὸ 1967 ἀνακήρυξε τὴν Ἀλβανία ὡς τὸ πρῶτο ἀθεϊστικὸ κράτος στὸν κόσμο, ἔκανε, κυριολεκτικά, τὸν βίο ἀβίωτο τῶν Βορειοηπειρωτῶν. Οἱ φυλακὲς καὶ οἱ ἐξορίες εἶχαν γεμίσει ἀπὸ Ἕλληνες, ποὺ δὲν ἤθελαν οὔτε τὴν ἐθνικότητά τους, οὔτε τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη τους νὰ ἀρνηθοῦν. Ἡ κατάσταση εἶχε γίνει κάτι περισσότερο ἀπὸ τραγική. Εἶχε γίνει ἀπάνθρωπη καὶ φοβερή.

Ἀλλ’ ἐκεῖνες τὶς τραγικὲς ὧρες, ὁ Θεὸς ἔστειλε ἕναν ἄνθρωπο μὲ γενναία καρδιά. Ἔστειλε τὸν Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟ. Ὁ ἀείμνηστος Ἱεράρχης μὲ κηρύγματα, μὲ Ἐγκυκλίους, μὲ ὁμιλίες καὶ συλλαλητήρια στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν Κρήτη, μὲ παραστάσεις στὰ ἁρμόδια Βήματα τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς, ἐτόνιζε ὅτι ἔπρεπε νὰ γίνουν σεβαστὰ τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα τῶν Ἑλλήνων τῆς Βορείου Ἠπείρου. Ἡ βροντερὴ φωνὴ τοῦ Δεσπότη συγκίνησε βαθειὰ πολλὲς καρδιὲς κι’ ἔκανε χιλιάδες μάτια νὰ δακρύσουν, ὅταν ἄκουγαν «τὸ δρᾶμα καὶ τὸ κλάμα» τῶν ὑποδούλων, ποὺ ἐκεῖνος μετέφερε μὲ τὴν φλόγα καὶ τὸν παλμὸ τῆς ψυχῆς του. Καὶ λίγο πρὶν ἀναχωρήσῃ γιὰ τὴν αἰωνιότητα (12.12.1994), εὐτύχησε νὰ δῇ καὶ νὰ χαρῇ τὴν πτώση καὶ τοῦ ἀθεϊστικοῦ καθεστῶτος καὶ τῶν ἠλεκτροφόρων συρματοπλεγμάτων, ἀλλὰ καὶ τὸν πρῶτο ἀέρα τῆς ἐλευθερίας ποὺ ἀνέπνεαν οἱ Βορειοηπειρῶτες....

(Ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἐγκύκλιο τοῦ μητροπολίτη Κονίτσης γιά τήν ἐπέτειο τῆς Αὐτονομίας τῆς Β. Ηπείρου)

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ

† Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης ΑΝΔΡΕΑΣ