Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπείρου: τα Σωφράτικα

Το χωριό Σωφράτικα  είναι τοποθετημένο στους πρόποδες του Πλατυβουνίου  και απέχει περίπου 13 χμ. από το Αργυρόκαστρο, 17 χμ. από την Κακαβιά , 40 χμ. από  τους Αγίους  Σαράντα και 81 χμ. από τα Γιάννινα. Γεωγραφικά  βρίσκεται  περίπου στο κέντρο της περιοχής της Κάτω  Δρόπολης και από το 1926 ήταν  διοικητικό κέντρο  της περιοχής.

Το χωριό Σωφράτικα  ΝΑ συνορεύει με το Τεριαχάτες, ΒΔ με το χωριό Δούβιανη και απέναντι έχει την πεδιάδα της Δρόπολης που τη διασχίζει ο ποταμός Δρίνος. Είναι χτισμένα  στη βουνοσειρά του Πλατυβουνίου, από την άλλη πλευρά του οποίου βρίσκονται τα ελληνικά χωριά του Δελβίνου.

Τα Σωφράτικα είναι από τα αρχαιότερα χωριά της Δρόπολης.  Δεξιά του βρέθηκαν το 1974 αριστοκρατικοί τάφοι που σύμφωνα την μελέτη, υποτίθεται ότι ανήκουν στον 5^ο  με 4^ο  αιώνα π.Χ. Ανακαλύπτοντας την Νεκρόπολη αυτή, και παίρνοντας  υπόψιν τα γραφόμενα  της παράδοσης και των εκσκαφών στο  Αρχαίο Θέατρο (Παλιόκαστρο), αργότερα, μετά από έντονες  αρχαιολογικές ανασκαφές  αντιμετωπίστηκε η Αρχαία πόλη της Δρυινουπόλεως χτισμένη τον 5^ο  – 4^ο  αιώνα π.Χ.  Αυτή  η αρχαία πόλη είναι θεμελιωμένη από τον Αδριανό, και από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα πήρε (όπως  υποστηρίζουν μερικοί) το όνομα Δρυινούπολη.

Σύμφωνα τον Τούρκο ιστοριογράφο  Inalçik, ο οποίος αναφέρεται  σε τούρκικη απογραφή του έτους 1431 στο σαντζάκι Αργυροκάστρου  λέει: «…..Εις την υποδιοίκησιν της Δρυινουπόλεως υπήγοντο 107 χωρία: Εις την αυτήν υποδιοίκησιν  ύπήγοντο και τα Σωφράτικα με 14 οικίας …..με εισόδημα 1028 ακτσιές…»

«Χαρακτηριστικό στο χωριό των Σωφρατίκων, γράφει ο Π. Αραβαντινός στα «Χρονικά της Ηπείρου», είναι ότι το 1840, το μόνο δροπολίτικο χωριό που δεν άνηκε σε τουρκοαλβανούς αγάδες αλλά ανήκε εις το οθωμανικό κράτος, τα ονομαζόμενα «ιμπλιάκια»

Φαίνεται από τότε τα Σωφράτικα  ήταν διοικητικό κέντρο όλης της Δρόπολης και  το Οθωμανικό κράτος δεν το δώρισε σε κανέναν τουρκοαλβανό αγά.

Παλιά αρχοντικά, από τα τούρκικα ακόμα  χρόνια, σώζονταν στον Άνω μαχαλά και στην Κάτω Ρούγα. Τζάκια με όνομα, αζάδες στο τούρκικο, οι Τζέηδες και Αναγνωστοπουλαίοι , διατηρούσαν το παλιό αρχοντιλίκι και νταηλίκι ως τα τότε.

Στην περίοδο 1930 – 1940 άρχισε να αυξάνει το χωριό με πολλούς ερχόμενους μετανάστες από την Αμερική, πού είχαν όρεξη και λεφτά να χτίσουν καινούρια σπίτια στο χωριό  και εργαστήρια κοντά στο ντερβένι. Και τα Σωφράτικα έγινε έτσι ένα αληθινό κέντρο όχι μόνον δημογραφικά.

Περίπου 20 μέτρα από το ντερβένι, βρίσκονταν ο Σερτός, φαρδύς, μακρύς με το ψηλό του κουρκουλούκι. Έχει ιστορία αυτός ο Σερτός.  Όχι μόνον διότι σ’ αυτόν  κάθε Σωφρατικινή καλλονή παρουσίαζε τα κάλλη της, αλλά τριγύρω σ’ αυτόν τον Σερτό το ’13 μαζεύτηκαν οι γυναίκες της Δρόπολης, λευκές σαν περιστέρες και με τα ντουφέκια στην πλάτη υποδέχτηκαν τον Διάδοχο βασιλιά της Ελλάδος  με τις φωνές « Ελευθερία η θάνατος».  

Τα Σωφράτικα, όντως μικρό χωριό, πήρε ενεργό μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα και εντάχθηκαν στις παρτιζάνικες τσέτες  34 χωρικοί, τέσσερις απ’ αυτούς ήταν νεαρές κοπέλες.

Αυτό το χωριό έχει διακριθεί πάντοτε για τον μεγάλο ζήλο του προς τον πολιτισμό και  την παιδεία. Από το 1872 είχε δημοτικό σχολείο χάριν επιχορήγησης του Κωνσταντίνου Παππά. Στο σχολείο αυτό δίδαξε ο Ματθαίος Πύλιος από το ίδιο χωριό στις χρονιές 1901–1906 και  1912 – 1916.

Στα Σωφράτικα  το 1953, άνοιξε και ένα από τα πρώτα για την Δρόπολη 7χρονα σχολεία όπου σπούδασαν εκατοντάδες παιδιά από το Χάσκοβο ως τη Γράψη.

Το χωριό διακρίνεται για πολλές εξέχουσες προσωπικότητες του αγώνα και των γραμμάτων. Έχει πολλές εκκλησίες, παρεκκλήσια,  και μνημεία.

Λευτέρης Κοντός