Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣΑ

Ὅπως εἶναι γνωστό, φέτος συμπληρώνονται ἑκατὸ (100) χρόνια ἀπὸ τὸν Αὐτονομιακὸ Ἀγῶνα τῆς Βορείου Ἠπείρου (1914-2014). Σχετικῶς εἴχαμε γράψει στὸ κύριο ἄρθρο τοῦ προηγουμένου φύλλου τῆς Ἐφημερίδας μας. Σήμερα, θέλουμε νὰ κάνουμε ἐκτενέστερο λόγο γιὰ τοὺς τρεῖς Μητροπολῖτες: Δρυϊνουπόλεως ΒΑΣΙΛΕΙΟ, Κορυτσᾶς ΓΕΡΜΑΝΟ καὶ Βελλᾶς καὶ Κονίτσης ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΒΛΑΧΟ, οἱ ὁποῖοι πρωτοστάτησαν στὸν ἐπικὸ καὶ ὡραῖο ἐκεῖνο ἐθνικὸ ἀγῶνα. Μέχρι τότε, οἱ δύο πρῶτοι ἀπὸ αὐτοὺς εἶχαν σὰν κύριο ἔργο τους τὴν ἐκκλησιαστικὴ διαποίμανση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Σπυρίδων Βλάχος, ὅμως, εἶχε σθεναρὰ ἀγωνιστῆ - πέρα ἀπὸ τὸ καθαρῶς θρησκευτικὸ του ἔργο - καὶ ἐναντίον τῶν Βουλγάρων κομιτατζήδων στὴν Καβάλα, ὅπου ἐργάστηκε μὲ ἱερὸ ζῆλο καὶ ὑψηλὸ ἐθνικὸ φρόνημα, ὄντας Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος.

Ὁ Βασίλειος καὶ ὁ Γερμανὸς ἦταν Ἱεράρχες μὲ κῦρος, ὅπως τὸ ἀναγνωρίζει ὁ Γάλλος δημοσιογράφος Ρενὲ Πυὼ στὸ περίφημο βιβλίο του «Δυστυχισμένη Βόρειος Ἤπειρος». Εἰδικώτερα γιὰ τὸν Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως γράφει ὅτι ἦταν μιὰ σπουδαία μορφή, ποὺ ἐνέπνεε σὲ ὅλους τοὺς χριστιανοὺς τοῦ ποιμνίου του βαθύτατο σεβασμό. Δὲν θὰ ἔπεφτε δὲ ἔξω κανεὶς ἄν ἔλεγε, ὅτι καὶ οἱ κληρικοὶ τῶν Μητροπόλεων Δρυϊνουπόλεως καὶ Κορυτσᾶς ἔδωσαν δυναμικὰ τὸ «παρὼν» στὸν Αὐτονομιακὸ Ἀγῶνα, ἀκολουθῶντας τὸ παράδειγμα τῶν προϊσταμένων τους.

Ὁ Σπυρίδων Βλάχος τὸ 1914 ἦταν μόλις 40 ἐτῶν. Εἶχε δὲ διακριθῆ στὴν Μητρόπολη Βελλᾶς καὶ Κονίτσης στὸν ἀγῶνα τόσο ἐναντίον τῶν Τούρκων δυναστῶν, ὅσο καὶ ἐναντίον τῆς ρουμανικῆς προπαγάνδας, ἡ ὁποία ἤθελε… Ρουμάνους τοὺς Ἑλληνόψυχους Βλάχους τῆς Πίνδου. Λέγεται, ὅτι ὅταν κάποτε πληροφορήθηκε ὅτι ἐπρόκειτο νὰ λειτουργήσῃ ρουμανικὸ σχολεῖο σὲ κάποιο ἀπὸ τὰ Βλαχοχώρια τῆς Ἐπαρχίας του, καβάλα στὸ ἄλογο μὲ τὴν συνοδεία μόνο τοῦ καβάση του, ὁ ὁποῖος στὴν πραγματικότητα ἦταν Ἕλληνας ἀξιωματικός, διέσχισε μέσα στὴ νύχτα βουνὰ καὶ δάση καὶ ποτάμια, καὶ τὴν ἄλλη μέρα λίαν πρωῒ ἔφθασε στὸ χωριό. Ἀμέσως συγκάλεσε τοὺς δημογέροντες σὲ σύσκεψη καί, μεταξὺ  τῶν ἄλλων, τοὺς εἶπε: «Ἄν τυχὸν ὁ δάσκαλος ἀποπειραθῇ νὰ ἀνοίξῃ τὸ σχολεῖο, θὰ τὸν καθαρίσετε». Ἔτσι, ὠμά, χωρὶς περιστροφές. Μετὰ φώναξε τὸν δάσκαλο καὶ τὸν κατέστησε προσεκτικό: «Ἐδῶ εἶναι Ἑλληνικό, τοῦ εἶπε. Ἄν λειτουργήσῃς ρουμανικὸ σχολεῖο, αὐτοί - καὶ ἔδειξε τοὺς δημογέροντες - θὰ σὲ καθαρίσουν. Κανόνισε τὴν πορεία σου». Ἔτσι ἡ ἀνθελληνικὴ ἐκείνη προσπάθεια κατεπνίγη ἐν τῇ γενέσει της. Ὁ δάσκαλος ἔσπευσε νὰ ἐξαφανισθῇ.

Ἀλλὰ καὶ μὲ τοὺς Τούρκους δὲν τὰ εἶχε καθόλου καλά. Μὲ τὶς συχνὲς περιοδεῖες στὰ χωριὰ τῆς Ἐπαρχίας του, ἐμψύχωνε τοὺς χριστιανοὺς καὶ κρατοῦσε ψηλὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ τὸ ἐθνικό τους φρόνημα, ἐνῷ μὲ ἀνθρώπους τῆς ἐμπιστοσύνης του μοίραζε ὅπλα σὲ ὅσους μποροῦσαν νὰ τὰ κρατήσουν, γιατὶ ὅλα ἔδειχναν ὅτι ὅπου νἆναι ἔφθανε ἡ ὥρα τοῦ ἐθνικοῦ ξεσηκωμοῦ. Κι᾿ αὐτὴ ἡ ὥρα ἦλθε τὸ 1912-1913 μὲ τοὺς ἔνδοξους βαλκανικοὺς πολέμους. Γι᾿ αὐτὸ οἱ Τοῦρκοι συνέλαβαν τὸν Σπυρίδωνα καὶ τὸν κατεδίκασαν σὲ θάνατο, σώθηκε δὲ χάρη στὴν δυναμικὴ ἐπέμβαση τοῦ Διαδόχου Κωνσταντίνου. Ἀλλά, δυστυχῶς, οἱ Μεγάλες Δυνάμεις τῆς ἐποχῆς, ποὺ δὲν ἤθελαν τὴν Ἑλλάδα μεγάλη καὶ δυνατή, προσάρτησαν τὸ κομμάτι τῆς Βορείου Ἠπείρου στὸ νεοσύστατο κρατίδιο τῆς Ἀλβανίας. Ἔτσι οἱ Βορειοηπειρῶτες ἀποφάσισαν νὰ δράσουν. Ἔλειπε, ὅμως, ἐκεῖνος ποὺ θὰ ἐμψύχωνε καὶ θὰ ὠργάνωνε τὸν ἀγῶνα. Ἔλειπε, δηλαδή, ὁ Σπυρίδων Βλάχος, ποὺ τότε ἦταν μέλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἔτσι, ἀφήνοντας κατὰ μέρος τὰ συνοδικά του καθήκοντα, φεύγει ἀπὸ τὴν Βασιλεύουσα καὶ ἔρχεται στὴν Βόρειο Ἤπειρο, γενόμενος ἡ ψυχὴ τοῦ Αὐτονομιακοῦ Ἀγῶνα, μετεῖχε δὲ καὶ ὡς ὑπουργὸς παιδείας στὴν Κυβέρνηση τοῦ Γεωργίου Χρηστάκη Ζωγράφου. Καὶ εἶναι πανθομολογούμενο, ὅτι ἡ προκήρυξη μὲ τὴν ὁποία οἱ Βορειοηπειρῶτες ἐκήρυτταν τὴν Αὐτονομία τους - ἕνα κείμενο ἰδιαίτερα δυνατό - ἐγράφη ἀπὸ τὸν Σπυρίδωνα Βλάχο.

Οἱ Ἕλληνες δὲν πρέπει ποτὲ νὰ ξεχάσουμε τὸ τὶ προσέφερε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὸν Λαό μας καὶ στὴν ἐλευθερία του. Γιατὶ ἡ Ἐκκλησία - οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ Ἱερεῖς καὶ οἱ Μοναχοί - ὑπῆρξε πάντοτε ἡ τροφὸς καὶ ἡ φρουρὸς τοῦ Ἔθνους.

«ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ ΒΗΜΑ»