Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπειρου: Επαρχία Μεσοποτάμου - Η Μουζίνα

Είναι η «πόρτα», διαμέσου του «Αυχένα της Μουζίνας» για να μπεις στο νοτιοδυτικό τμήμα της Βορείου Ηπείρου και ταυτόχρονα στην επαρχία του Μεσοποτάμου. Συνορεύοντας με τη Δρόπολη, νομού Αργυροκάστρου, η Μουζίνα είναι ορεινό χωριό που απλώνεται σε υψόμετρο 450 μ. απάνω από την επιφάνεια της θάλασσας στους πρόποδες νοτίου του Πλατοβουνίου. Βρίσκεται 9,5 χμ  ανατολικά  από το Δέλβινο και 25 χμ βορειοανατολικά από την πόλη των Αγ. Σαράντα.

Η Μουζίνα απαρτίζεται από τρεις ιστορικές συνοικίες: Μεσοσυνοικία,  Σκόπε και Μεγαλοράχη. Αναφέρεται για πρώτη φορά στα τέλη του ΧΙ αιώνα  για την βοήθεια που έδωσε για την ανέγερση του μοναστηριού της Τσέπως   στο νομό Αργυροκάστρου. Βάσει των αναφερομένων δημιουργήθηκε στην αρχή ως οδικός σταθμός όπου είχε ένα παλιό χάνι για την στέγαση των ταξιδευτών και για την αλλαγή των αλόγων στον αυχένα με το ίδιο όνομα (Αυχένας της Μουζίνας). Στον μετέπειτα Μεσαίωνα ήταν χωριό φυλάκων όπου φυλούσαν τον Αυχένα ή την «πόρτα» της Μουζίνας, καθώς εκεί διασταυρώνονταν οι δρόμοι των καραβανιών από τα παραθαλάσσια και το Δέλβινο προς το Αργυρόκαστρο και τα Ιωάννινα.

Στη Μουζίνα υπάρχουν ακόμα τα ερείπια του μοναστηριού του Αγίου Αθανασίου, χτισμένο τον XVI αιώνα. Το 1582 το χωριό είχε 108 οικογένειες, το 1852 - 90 σπίτια, το 1898 έφθασε τους 700 κατοίκους, το 1913 -530 κατοίκους  και το 1927 είχε 613 κατοίκους. Από το 1779 τα χωριό είχε δημοτικό σχολείο στην ελληνική γλώσσα, όπου το 1898-1899 αριθμούσε 55 μαθητές. Επίσης έγιναν επισκευές και το 1845 και 1892. Η τελευταία από τον ηγούμενο Άνθιμο Παπανικόλα ή Μουζίνα (σ.σ. το γένος Γκουμένη). Το όνομα του χωριού «Μουζίνα» προήλθε από τον αείμνηστο Παπανικόλα –ηγούμενο. Αυτός κατασκεύασε το χώρισμα (τέμπλο) με ξυλόγλυπτο όπως μας λέει και η επιγραφή: «Να ενδυναμώσουμε το Άγιο Μοναστήρι, έργο του ηγούμενου Άνθιμου Παπανικόλα- Μουζίνα 1892».

Η Μουζίνα διαπρέπετε από τις αντιστασιακές της παραδόσεις. Ο πληθυσμός της έλαβε μέρος σε αντιοθωμανικές εξεγέρσεις στα έτη ’30 και ’40 του ΧΙΧ αιώνα καθώς και σε αυτά του ΧΧ αιώνα.  Και στον Αντιφασιστικό Αγώνα έλαβε ενεργό μέρος, μάλιστα εκεί είχε εγκατασταθεί το τυπογραφείο του αντιφασιστικού κινήματος περιφέρειας Αργυροκάστρου. Έπεσαν μάρτυρες στον πόλεμο οι: Θωμάς και Γάκιος Λιούλιας, η Ευγενία Τσίκου, ο Χριστάκης Γκόγκας και ο Μιχάλης Κώτσιας. Στη Μουζίνα έχουν δοθεί πολλές μάχες και η ίδια καταστράφηκε και κάηκε πολλές φορές.

Η κυριότερη κατεύθυνση της οικονομίας του χωριού είναι η κτηνοτροφία, η ελαιοπαραγωγή και η οπωροκαλλιέργια. Φημίζεται για την μελισσοκομεία και την παραγωγή του μέλιτος, για την καλλιέργεια των κερασιών, των καστανιών και ιδίως για τα φαρμακευτικά φυτά. 

Στο κομμουνιστικό καθεστώς του Ενβέρ Χότζα, όπως και πολλά άλλα μέρη του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, την Μουζίνα, την κατέταξε στα αλβανοχώρια, αλβανοποίησαν το σχολείο και τους Μουζινιώτες τους αποκάλεσαν αλβανούς. Εκείνο, όμως,  που δεν μπόρεσαν να εξαφανίσουν εύκολα είναι η ιστορία της, τα αρχαιολογικά ευρήματα και  τα τεκμήρια.

(από συνεργάτη μας στη Β.Ήπειρο)