π. ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΑΛΟΔΗΜΟΣ

ΜΙΑ ΑΓΙΑΣΜΕΝΗ ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΟΔΙΝΟ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ

 ? π. ?άκωβος γεννήθηκε τό 1870 στήν πονεμένη καί ?λύτρωτη  Βόρειο  ?πειρο, στό χωριό Βοδίνο το? ?ργυροκάστρου. Τό κοσμικό του ?νομα ?ταν Ε?άγγελος Μπαλοδ?μος. Ο? γονε?ς του, ?νθρωποι ε?σεβε?ς καί φτωχοί, τόν μεγάλωσαν μέ φόβο θεο? χωρίς νά μπορέσουν ?μως νά το? προσφέρουν κοσμική μόρφωση.

            Σέ ?λικία 15 ?τ?ν μετέβη στήν Κωνσταντινούπολη ?που ?ργάσθηκε ?ς μικροπωλητής. ?κε? γνώρισε τό θέλημα το? Θεο? ?πό τόν Κωνσταντ?νο Καλλίνικο, ?ναν  ?πέροχο κήρυκα το? ε?αγγελίου, στά κηρύγματα το? ?ποίου βρ?κε ?τι ποθο?σε ? ?δολη ψυχή του. Στή ζωή του τόν βοήθησε ?νας ?μπειρος πνευματικός, ? ?πο?ος τόν συνέδεσε μέ ?λλους ?ξι ?ργατικούς νέους πού ?σκο?σαν ? καθένας  τό ?πάγγελμά του ?λλά ζο?σαν μαζί κοινοβιακ?ς καί ?γωνίζονταν γιά τόν πνευματικό τους καταρτισμό, μέ νηστε?ες, ?κολουθίες καί προσευχές.

 Στή νεανική του ?λικία  ταλαιπωρήθηκε ?πό ?ντονο καί συνεχ? πονόδοντο. ?νας γνωστός του καταστηματάρχης το? συνέστησε νά προσευχηθε?  στόν ?γιο ?ντύπα. Βρ?κε τήν ε?κόνα του  τήν κρέμασε στό προσκέφαλο καί ?κανε τήν προσευχή του. Σέ λίγες μέρες τό θα?μα ?γινε καί ? πόνος σταμάτησε ?ριστικά. ?πό τότε καί γιά 65 χρόνια μέχρι τόν θάνατό του δέν ξαναπόνεσε ?πό τά δόντια του, ?στόσο  δέν παρέλειψε ποτέ καθημερινά νά ψάλλει τό ?πολυτίκιο το? ?γίου, ?λλά καί νά λειτουργε? ?πό ε?γνωμοσύνη στίς 11 ?πριλίου στήν ?ορτή το? ?γίου ?ντύπα.

            Μέ τούς φίλους του μετέβη  στό ?γιον ?ρος  ?που ?κάρησαν μοναχοί. ? π. ?άκωβος χειροτονήθηκε ?ερέας καί ?μεινε ?κε? 3 χρόνια. Κινούμενος ?στόσο ?πό ?γάπη καί πόνο  γιά τή δυστυχισμένη  ?διαίτερη πατρίδα του, τή Βόρειο ?πειρο, ?πέστρεψε ?κε? καί ?ρίστηκε ?φημέριος  σέ 1 χωριό διπλανό ?πό τό δικό του, τήν Πέπελη, μένοντας στή ?ερά Μονή τ?ς Παναγι?ς στήν τοποθεσία Ζωνάρια. ?ργάσθηκε γιά πολλά χρόνια ?κε? προσπαθώντας νά γνωρίσει στούς συγχωριανούς του τό θέλημα το? Θεο?.

             ?διαίτερα ?ντονη  ?ταν καί ? ?θνική του δράση, ?ξαιτίας τ?ς ?ποίας κινδύνευσε πολλές φορές  ?πό τούς Τουρκαλβανούς  μέ τόν Θεό νά ?πεμβαίνει θαυματουργικά διασώζοντας τον. Τήν περίοδο ?κείνη ο? Τουρκαλβανοί πίεζαν τούς ?λληνες νά δηλώσουν ?λβανική ?πηκοότητα γιά νά ?λλοιώσουν  ?θνολογικά τή Βόρειο ?πειρο. ? μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος ?δωσε ?ντολή στούς ?ερε?ς  νά στηρίξουν τό ?λληνικό καί χριστιανικό  στοιχε?ο. Ο? Το?ρκοι γιά νά τούς τρομοκρατήσουν ?ποφάσισαν νά ?κτελέσουν 2 ?ερε?ς , τόν π. ?άκωβο καί 1 ?λλον καί ?στειλαν ?πόσπασμα νά τόν συλλάβει. ? π ?άκωβος, ?νύποπτος, κατέβαινε ?πό τήν Πέπελη  ?που ?ταν  ?φημέριος (πού ?ταν ?πως ε?παμε χωριό διπλανό στό Βοδίνο ?που καταγόταν) . Στό δρόμο συναντ? τό ?πόσπασμα, τό ?πο?ο τόν ρώτησε ?πό ποιό χωριό ε?ναι. Α?τός  ?πονήρευτα τούς ?δειξε τό χωριό τ?ς καταγωγ?ς του, τό Βοδίνο, καί ?χι τό χωριό πού ?πηρετο?σε ?ς ?φημέριος. Α?τοί θεώρησαν ?τι δέν ε?ναι ? καταζητούμενος καί τόν ?φησαν νά φύγει. ?ταν ?φτασαν στό χωριό καί πληροφορήθηκαν ?τι ? π. ?άκωβος  ?ταν ?κε?νος πού συνάντησαν κάθ’ ?δόν δέν μπορο?σαν νά πιστέψουν πώς ?χασαν μέσα ?πό τά χέρια τους τόν ?ερέα.

 Σέ μία δεύτερη περίπτωση  ?νοπλοι ?λβανοί περικύκλωσαν τό σπίτι του, χωρίς νά ?χει περιθώριο διαφυγ?ς. Μή ?χοντας κάπου νά κρυφτε? στό λιτό καί μοναδικό δωμάτιο πού διέμενε, σκαρφάλωσε στό μαδέρι πού στήριζε τήν σκεπή (τό δωμάτιο δέν ε?χε ταβάνι). Γεμάτος ?γωνία ?γκάλιασε τό μαδέρι καί παρέμεινε ?κε? σάν κουλουριασμένο φίδι, προσευχόμενος νοερά νά μήν τόν δο?ν. Ο? ?νοπλοι μπαίνουν στό σπίτι, ?ρευνο?ν παντο?, κάθονται γιά 10 λεπτά τρώγοντας λίγα καρύδια πού ε?χε σέ ?να σεντούκι, ?λλά ? Θεός τούς τυφλώνει  καί δέν σηκώνουν τά μάτια τους  γιά νά δο?ν τόν π. ?άκωβο νά κρέμεται σχεδόν λίγα ?κατοστά πάνω ?πό τίς κάννες τ?ν ?πλων τους. 

             Μετά ?πό τίς περιπέτειες α?τές καί βλέποντας ?τι ?ργά ? γρήγορα θά ?πεφτε στά χέρια τ?ν Τουρκαλβαν?ν, ?ναγκάζεται  τό 1916 μέ προτροπή καί το? Μητροπολίτη νά φύγει ?πό τό χωριό του καί νά πάει στά Ζαγόρια, στό Μονοδένδρι πού ?ν?κε καί α?τό τότε στή Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως. ?γκαταστάθηκε ?κε? σε ?να παλιό καί ?ρημο μοναστηράκι το? Προφήτου ?λία. Μέ σκληρή χειρωνακτική δουλειά τό ?νακαίνισε καί ?χοντάς το ?ς ?ρμητήριο,  ?ργάστηκε  πάνω ?πό 40 χρόνια γιά νά καλύψει τίς πνευματικές ?νάγκες τ?ν ?νθρώπων τ?ς περιοχ?ς.

             ?π?ρξε διακριτικός καί φωτισμένος πνευματικός ?δηγός  στήν περιοχή το? Ζαγορίου καί τ?ν ?ωαννίνων.  Πνευματικά του παιδιά θυμο?νται μέ συγκίνηση τίς συμβουλές του στό ζήτημα τ?ς καθαρ?ς ?ξαγόρευσης τ?ν ?μαρτι?ν. «Παιδιά μου ?λεγε, νά ?ξομολογ?σθε παστρικά. Γιατί τά φίδια πού βγαίνουν ?ξω ?πό τίς τρύπες τους τά σκοτώνουν καί τά φίδια πού κάθονται μέσα παχαίνουν. ?τσι καί τά ?μαρτήματα. ?ταν τά ?ξομολογηθο?με βγαίνουν ?πό μέσα μας καί ?ξαλείφονται. ?ταν ?μως τά κρύβουμε μένουν μέσα μας καί μεγαλώνουν.» ?διαίτερη σημασία ?δινε καί στό νά γίνεται σωστά το σημε?ο το? Τιμίου Σταυρο? γιά τήν προστασία τ?ν πιστ?ν. Παραστατικά τόνιζε σέ μικρούς καί μεγάλους. «Να τόν κάνετε σωστά! Νά, ?τσι! Μπάλα, ζωνάρι, πλάτη μέ πλάτη! (στά ?ρβανίτικα μπάλα σημαίνει μέτωπο, δηλ. στό μέτωπο, στή μέση καί στόν δεξιό καί ?ριστερό ?μο.). Τόν σταυρό, ?λεγε, ?μα δέν τόν κάνεις σωστά δέν τόν σκιάζεται ? σαταν?ς. ?ταν ?ντί γιά σταυρό παίζουμε μαντολίνο, ? σαταν?ς γελάει.!»

            ? ζωή του ?π?ρξε γεμάτη θαυμαστά περιστατικά πού φανέρωναν τήν ?γιότητα καί καθαρότητά του. Θά ?ναφέρουμε ?ρισμένα ?πό α?τά πού χαράχτηκαν ?ντονα στή μνήμη ?σων τόν γνώρισαν καί ?φελήθηκαν ?πό τήν ?γιασμένη βιοτή του.

              Τόν Νοέμβριο το? 1940 μετά τήν ?πιτυχημένη ?πόκρουση τ?ς ?ταλικ?ς ?πίθεσης στήν  πλατεία το? χωριο? Βίτσα γινόταν γλέντι μέ τή συμμετοχή ?λου του χωριο? γιά τή νίκη το? στρατο? μας. ? π. ?άκωβος πού περνο?σε ?πό κε? ?νέβηκε σέ μία πέτρα καί τούς φώναξε «Παιδιά μου μή χαίρεστε καί μή τό ρίχνετε ?ξω. ?ντίς γιά γλέντια χρειάζεται προσευχή καί παρακλήσεις στό Θεό. Ο? ?ταλοί θά ξαναγυρίσουν στή χώρα μας!»

 Στήν Κατοχή ο? ?ταλοί ?χοντας πληροφορίες ?τι στό χωριό κρύβονταν ?ντάρτες,  συγκέντρωσαν ?ποσπάσματα γιά νά κάψουν τό χωριό. Ο? χωρικοί μαζί μέ τούς ?ντάρτες το? ΕΛΑΣ τό ?γκατέλειψαν  καί ?ναζήτησαν σωτηρία στό βουνό. ? π. ?άκωβος ?ρνήθηκε νά φύγει. Θεωρο?σε προδοσία νά σώσει  τόν ?αυτό του καί νά καε? ? ο?κος  το? Θεο?. «Θά καθίσω ?δ? ε?πε, ? Θεός ε?ναι μεγάλος. ?ν δέν τά καταφέρω νά σώσω τήν ?κκλησία, ?ς μέ σκοτώσουν . Πάντως μέσα στήν ?κκλησία θά μέ σκοτώσουν». ?μεινε λοιπόν μέσα στήν ?κκλησία , ?ναψε ?λα τα κεριά , ?καψε μοσχολίβανο πολύ καί προσευχήθηκε νά φυλάξει ? Θεός τό χωριό καί τήν ?κκλησία Του. ?ταν ?λθε ? ?ρα το? ?σπερινο? κτύπησε τήν καμπάνα καί ?ρχισε τήν ?κολουθία του. Τήν καμπάνα ?μως τήν ?κουσαν καί ο? ?ταλοί πού βρίσκονταν 2-3 χιλιόμετρα μακριά ?πό τό χωριό. Θεώρησαν ?τι στό χωριό ?π?ρχε σημαντική δύναμη ?τοιμη νά τούς ?ντιμετωπίσει καί ?τι ? καμπάνα ?ταν τό σύνθημα γιά ?πίθεση καί ?πό ?λλες δυνάμεις πού πιθανόν κρύβονταν στήν χαράδρα. Πανικόβλητοι το ?βαλαν στά πόδια καί ?πισθοχώρησαν, κυριολεκτικά  «μηδενός διώκοντος».

 ? ?θνική καί θρησκευτική του δράση ?νόχλησε ?πως ?ταν ?ναμενόμενο τούς κομμουνιστές ?ντάρτες  πού τόν κατηγόρησαν ?ς συνεργάτη το? ?χθρο? ?πειδή δέν φοβήθηκε γιά νά φύγει. Στίς ?πειλές τους νά τούς ξεκαθαρίσει μέ ποιούς ε?ναι (τούς δεξιούς ? τούς ?ριστερούς ), τούς ?πάντησε μέ παρρησία. «Καί ?σε?ς καί ?κε?νοι φευγάτοι ε?σθε ?πό τόν  Θεόν. ?γώ σ?ς βλέπω καί τούς 2 σάν σπίτια χαλασμένα. ?κε?νοι ?μως ?χουν τουλάχιστον θεμέλια, ?σε?ς ?μως  ο?τε θέμελα δέν ?χετε» Α?τό τούς ?ξαγρίωσε καί ?νας τους γέμισε τό ?πλο του ?ποφασισμένος νά τόν σκοτώσει ?πιτόπου. Τελευταία στιγμή ?πενέβη κάποιος καί τόν σταμάτησε λέγοντας «?φησε τον . Ε?ναι κρίμα νά χαλάσεις σφαίρα γιά α?τόν τόν παλιογεροξεκούτη.»

 ?διαιτέρως συγκινητικό ε?ναι τό περιστατικό ?ταν ? π ?άκωβος ?σωσε τή ζωή το? καπετάν Φωτιά, ?νός καπετάνιου τ?ν κομμουνιστ?ν πού κυνηγήθηκε ?πό τούς συντρόφους του. ? Γέροντας παρ’?λο πού ? καπετάνιος  τόν ε?χε πολεμήσει παλαιότερα, τόν φιλοξένησε στό μοναστήρι του, το? ?δωσε τροφή ?λική καί πνευματική, τόν νουθέτησε , τόν ?δήγησε κάτω ?πό τό πετραχήλι,  μετανιωμένο γιά τά ?γκλήματα πού διέπραξε καί ?φο? τόν ?ντυσε μέ γυναικεία ρο?χα γιά νά μήν ?ναγνωριστε?, τόν ?στειλε μέ συνοδεία γιά νά περάσει τίς γραμμές τ?ν ?νταρτ?ν καί νά παραδοθε? στίς ?μάδες το? Ζέρβα ?πως καί ?γινε.

 Σέ ?λλο περιστατικό πηγαίνοντας πεζός ?πό τό Μονοδένδρι στά ?ωάννινα στή θέση Καρυές , 19 χλμ ?πό τήν πόλη, ?πεσε πάνω σε γερμανική περίπολο πού το? ?κανε  νόημα νά σταματήσει. Α?τός  δέν τούς πρόσεξε καθώς ?κανε τήν ?κολουθία το? ?σπερινο? καί συνέχισε τό δρόμο του. ?μέσως δέχθηκε ριπές α?τόματων ?πλων ?πό ?πόσταση 25 μέτρων χωρίς ?μως νά κτυπηθε?. Ο? Γερμανοί ?κπληκτοι τόν πλησίασαν καί βλέποντας τον σ?ο καί ?βλαβ?  το? ?πέτρεψαν νά συνεχίσει τό δρόμο του.

            Κατά τήν περίοδο το? ?νταρτοπολέμου τόν ?ανουάριο το? 1948,  ? π. ?άκωβος ?πέστρεφε μία Κυριακή ?πό τό χωριό Σουδενά ?που ε?χε λειτουργήσει, στό μοναστήρι του, περίπου 2 ?ρες δρόμο. Στήν ?ρημιά ?κε? βάδιζε προσευχόμενος νοερά ?πως συνήθιζε. Λίγο παραπέρα ?μως ?νδρες το? ?θνικο? στρατο? ε?χαν ναρκοθετήσει ?να μέρος το? δρόμου καί ?νέδρευαν μήπως περάσει κάποιο ?ντάρτικο σ?μα. Ξαφνικά βλέπουν νά ξεπροβάλει ?νύποπτος ? π ?άκωβος καί νά κατευθύνεται στό ναρκοπέδιο. Βάζουν τίς φωνές γιά νά τόν προλάβουν ?λλά α?τός ?πορροφημένος στήν προσευχή δέν τούς ?κουσε καί πάτησε μία ?πό τίς νάρκες πού ?ξερράγη μέ δαιμονιώδη κρότο, πετώντας πέτρες καί χαλίκια παντο? καί σηκώνοντας σύννεφα σκόνης . Γεμάτοι ?γωνία ο? στρατι?τες σπεύδουν στό σημε?ο τ?ς ?κρηξης θεωρώντας ?τι θά ?ντικρίσουν διαμελισμένο τό σ?μα το? Γέροντα. ?στόσο πρός μεγάλη τους ?κπληξη βλέπουν τόν π ?άκωβο ?σπρο ?πό τή σκόνη, νά τινάζεται χωρίς νά ?χει πάθει τό παραμικρό. Στήν ?πορία τους, τούς  λέει μέ ?πλότητα: «?φήνει ? Θεός νά πάθω τίποτα παιδιά μου ?φο? ?λεγα τήν προσευχή του; Καί σ?ς θά σ?ς φυλάξει ? Θεός  καί θά γυρίσετε σ?οι στά σπίτια σας» . Καί ?ρπάζοντας τήν ε?καιρία τούς πρότεινε  νά τούς ?ξομολογήσει καί τήν ?λλη μέρα νά μεταλάβουν τ?ν ?χράντων μυστηρίων κάτι πού δέχτηκαν σχεδόν ?λοι. Μόνο ?νας λοχίας , δάσκαλος στο ?πάγγελμα, ?κνευρίστηκε βλέποντας τά γεγονότα καί προσπαθο?σε νά ?ποτρέψει τούς φαντάρους ?πό τήν ?ξομολόγηση, κοροϊδεύοντάς τους. Στήν παρατήρηση ?ρισμένων ?τι ?π?ρξαν ?ψευδε?ς μάρτυρες  ?νός θαύματος μέ τήν ?κρηξη τ?ς νάρκης, τούς ?ποπ?ρε λέγοντας πώς πρόκειται γιά τυχα?ο γεγονός καί πώς ?πλ?ς  τά βλήματα ?φυγαν σέ ?λλη κατεύθυνση. Τούς χαρακτήρισε μάλιστα ?στερικές γυναικο?λες πού παρασύρονται ?πό τόν κάθε παπαδάκο. Α?τά ?φτασαν στά α?τιά το? π. ?ακώβου πού λυπημένος προσπάθησε νά τόν συνετίσει καί τόν κάλεσε νά ?ξομολογηθε? καί νά μή βλαστημάει τό Θεό. Α?τός τόν κύτταξε περιφρονητικά  χωρίς νά το? δώσει ?πάντηση καί π?ρε μερικούς ?νδρες στό δάσος γιά νά μαζέψουν ξύλα. ?κε? ?στόσο πάτησε ? ?διος του νάρκη, ? ?ποία τόν τίναξε στόν ?έρα κάνοντας τόν κομμάτια, α?τόν μόνο καί κανέναν ?λλο! Τό γεγονός α?τό ?πως ?ταν φυσικό συντάραξε  ?λο τόν λόχο πού ?π?ρξε α?τόπτης μάρτυρας τ?ς τιμωρίας το? ?πιστου καί βλάσφημου λοχία. Μάλιστα ? ?διος ? π. ?άκωβος τέλεσε τήν ?πομένη  ?μέρα τήν κηδεία του, παρακαλώντας τόν Θεό νά συγχωρήσει τήν ψυχή του.

 ?ταν ?βλεπες  γιά πρώτη φορά τόν π. ?άκωβο δέν το? ?δινες σημασία. Σ'α?τό ?μως τό ?τημέλητο, ταπεινό γεροντάκι ?π?ρχε πλούσια ? χάρις το? ?γίου Πνεύματος. ? νο?ς το? φυσικά καί ?βίαστα στρεφόταν πρός τόν Θεό μέ κύρια χαρακτηριστικά του τήν ?διάλειπτη προσευχή, τήν συνεχ? τέλεση τ?ν ?κολουθι?ν καί τήν τακτικότατη Θεία Λειτουργία, τήν ?ποία τελο?σε μέχρι τά βαθιά γεράματά του μέ τόν ?διο ζ?λο καί προσοχή πού ε?χε καί στά νιάτα του.

            Τό 1955 σέ ?λικία 85 ?τ?ν τόν ?ξίωσε ? Θεός νά προγνωρίσει τό τέλος το? ?δελφο? του πού μόναζε στό ?γιον ?ρος καί παρά τήν ?λικία του ?κανε τό ταξίδι καί  πρόλαβε ζωντανό τόν ?δελφό του , ? ?πο?ος κοιμήθηκε στήν ?γκαλιά του.  ?φο? τόν ?θαψε ?κε? ?πέστρεψε στό μοναστήρι του. Τήν ?δια χρονιά π?γε γιά ?ξομολόγηση στήν Κωνσταντινούπολη τήν περίοδο τ?ς Μεγάλης Τεσσαρακοστ?ς καί ?γινε δεκτός μέ πολλή ?γάπη   καί σεβασμό ?πό τούς ?λληνες τ?ς Πόλης

            Παρά τό γεγονός ?τι πέρασε ?πό πολλά βάσανα καί κακουχίες καί παρά τά προβλήματα ?γείας πού ?ντιμετώπιζε  συχνά, ?ζησε  μέχρι τά 90 του χρόνια . Κοιμήθηκε μέ ?σιακό τρόπο, στό νοσοκομε?ο τ?ν ?ωαννίνων,  στίς 15 Φεβρουαρίου το? 1960, διατηρώντας μέχρι τέλους τήν διαύγεια το? πνεύματός του. Ε?χε ?φήσει ?ντολή νά ταφε? στό μοναστήρι του στό Μονοδένδρι καί παρά τό γεγονός ?τι τά Ζαγόρια ?ταν ?ποκλεισμένα τότε ?πό τά χιόνια, τά πνευματικά του παιδιά βρ?καν μπουλντόζα , ?νοιξαν τόν δρόμο καί ?θαψαν τό σκήνωμά του στή Μονή του ?πως ?πιθυμο?σε. Σήμερα τά ?στ? του βρίσκονται στό ?στεοφυλάκιο το? Ι.Ν. Προφήτου ?λία στή Ζίτσα  ?ωαννίνων.

 ?ς ΣΦΕΒΑ θεωρο?με ?τι ? π. ?άκωβος μαζί μέ τόν ?λλο ξακουστό πνευματικό γόνο τ?ς Δρόπολης τόν ?είμνηστο Μέγα ?μνογράφο τ?ς ?κκλησίας μας π. Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, ?ποτελο?ν τιμή καί καύχημα τ?ς ?διαίτερης πατρίδας τους. Πιστεύουμε ?τι θά ?ταν πρέπον τό σκήνωμα το? π. ?ακώβου ( ?φο? προφαν?ς γίνουν ο? κατάλληλες ?νέργειες  μεταξύ τ?ν Μητροπόλεων ?ωαννίνων καί ?ργυροκάστρου) νά μεταφερθε? στόν τόπο καταγωγ?ς του,  στό Βοδίνο το? ?ργυροκάστρου γιά νά ?ποτελε? πηγή δύναμης, ?γιασμο?, ε?λογίας καί παρηγορι?ς, στούς  δοκιμαζόμενους συμπατρι?τες του.

             Σημείωση. Γιά τόν π. ?άκωβο κυκλοφορε?  ?να βιβλίο το? μακαριστο? π. Χαραλάμπους Βασιλοπούλου (?κδόσεις ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΥΠΟΥ , ΑΘΗΝΑ ?κδ. 3η) μέ τίτλο ΕΝΑΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΓΙΟΣ, ?πό τό ?πο?ο προέρχεται καί τό μεγαλύτερο μέρος το? ?λικο? πού δημοσιεύεται στήν ?φημερίδα μας καί στό ?πο?ο μπορε? νά ?νατρέξει κανείς γιά περισσότερες λεπτομέρειες γιά τή ζωή του. Εύχαριστο?με θερμά τίς ?κδόσεις ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ γιά τήν ?δεια ?ναδημοσίευσης ?ποσπασμάτων ?πό τό βιβλίο. Ε?χαριστο?με ?πίσης  ?διαίτερα τόν κ. Θεοφάνη Σκεύη,  συμπατριώτη το? Γέροντα  ?πό τό Βοδίνο καί τόν ?γαπητό φίλο Βασίλη ?πό τό ?διο χωριό πού μ?ς ?νημέρωσαν γιά τήν ζωή καί τήν προσφορά το? Γέροντα, μοιράστηκαν μαζί μας τίς ?ναμνήσεις τους καί μ?ς παρακίνησαν νά γράψουμε ?να ?ρθρο γι’ α?τόν γιά  νά γίνει ε?ρύτερα γνωστός στήν βορειοηπειρωτική κοινότητα.