«Ἀπ’ τὸ χιόνι»: 20 χρόνια μετά.

Οἱ νέοι μας, στὴν προσπάθειά τους νὰ μάθουν τὰ γεγονότα τῆς μεγάλης φυγῆς τῶν Βορειοηπειρωτῶν ἀπὸ τὶς πατρογονικές τους ἑστίες στὴν ἐλεύθερη Ἑλλάδα στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ ’90, ἀνατρέχουν πέρα ἀπὸ τὶς προφορικὲς μαρτυρίες καὶ τὰ γραπτὰ κείμενα καὶ σὲ μία κινηματογραφικὴ ταινία: Πρόκειται γιὰ τὴν πολυβραβευμένη «Ἀπ’τὸ χιόνι» τοῦ Σωτήρη Γκορίτσα, μίας περιγραφῆς τῆς πορείας δυὸ φίλων Βορειοηπειρωτῶν ἀπὸ τὰ σύνορα πρὸς τὴν Ἀθήνα. Ἀξιοσημείωτες εἶναι οἱ πρῶτες σκηνὲς τοῦ ἔργου ὅπου προβάλλεται ἡ θυσία τῶν τεσσάρων παληκαριῶν τοῦ Ἀλίκου, μία κορυφαία στιγμὴ τοῦ ἀγώνα τῶν Βορειοηπειρωτῶν κατὰ τῆς τυρρανίας. Ἐπειδὴ ἡ ταινία προτείνεται καὶ ἀπὸ τὸ σχολικὸ ἐγχειρίδιο  Ἱστορίας τῆς Γ΄ Γυμνασίου, θὰ πρέπει παράλληλα νὰ δίνεται ἰδιαίτερη βαρύτητα στὴ μελέτη καὶ παρουσίαση τοῦ σύγχρονου βορειοηπειρωτικοῦ ζητήματος καὶ ὄχι νὰ ἐκφυλίζουμε τὴν ἱστορία σὲ ἁπλὴ περιπέτεια κάποιων «μεταναστῶν».

  Μία ἀπάντηση γιὰ ἐκείνη τὴν περίοδο παίρνουμε ἀναπάντεχα ἀπὸ ἕνα ἄλλο κομμάτι τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ ἀπὸ ἕνα σπουδαῖο Ἕλληνα, τὸν πρῶτο ἐκλεγμένο Δήμαρχο Μόσχας (1990) μετὰ τὴν κατάρρευση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης, καθηγητὴ Γαβριὴλ Ποπώφ. Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ὑπὸ ἔκδοση βιβλίο του, προδημοσίευσε ἡ ἐφημερίδα «Ἀθηναϊκὸς Κούριερ» τὸν Ἀπρίλιο. Ἀναφέρονται  λοιπὸν καὶ τὰ παρακάτω γιὰ τοὺς Ἕλληνες τῆς πρώην Σοβιετικῆς Ἕνωσης-καὶ ὄχι μόνο:

«…Γιατί ἐμφανίστηκε ἡ ἰδέα τῆς φυγῆς; Πρῶτα ἀπ’ ὅλα χιλιάδες Ἕλληνες ἦταν θύματα τῶν δομῶν τοῦ κρατικοῦ-γραφειοκρατικοῦ σοσιαλισμοῦ καὶ ἰδίως τῆς κολεκτιβοποίησης καὶ τοῦ μεγάλου τρόμου. Χιλιάδες Ἕλληνες ἔπεσαν θύματα καὶ τῆς σταλινικῆς πολιτικῆς ἀπέναντι στὶς ἐθνότητες καὶ τοὺς ἐκτόπισαν ἀπὸ τὰ μέρη τους στὴ Σιβηρία, στὸ Καζαχστᾶν κλπ….

Ἀκόμη στὰ νεοσυσταθέντα κράτη τῆς πρώην ΕΣΣΔ ξέσπασαν ἐθνοτικὲς διαμάχες. Στὴν Ἀμπχαζία, στὴν Τσετσενία καὶ σὲ ἄλλες περιοχές…Ἐξαιρετικὰ σημαντικὸς παράγοντας ἦταν ἡ πολὺ ἄσχημη κατάσταση ὅσον ἀφορᾶ τὸ ἐπίπεδο διαβίωσης στὶς χῶρες ποὺ ἔβγαιναν ἀπὸ τὸ σοσιαλισμό…Ἡ γραφειοκρατία τῆς νομενκλατούρας καὶ οἱ ὀλιγάρχες ποὺ πῆραν τὴν ἐξουσία στὰ μετασοβιετικὰ κράτη, πρακτικὰ ἀπέτρεψαν καὶ δίχως ἄλλο ἀποδυνάμωσαν τὶς προσπάθειες τῶν Ἑλλήνων-πολιτῶν τῶν κρατῶν αὐτῶν- νὰ καταλάβουν τέτοιες θέσεις στὶς πολιτικές, οἰκονομικὲς καὶ κοινωνικὲς δομὲς τῶν χωρῶν ποὺ θὰ τοὺς ἐπέτρεπαν νὰ συμμετάσχουν στὸ στήσιμο τῶν νέων κοινωνιῶν καὶ νὰ λύσουν τὰ ἐθνικὰ τοὺς προβλήματα. Οἱ σοβιετικὲς ἀπαγορεύσεις ἄλλαξαν, ἀλλὰ καμιὰ ἐπίσημη ἀπόφαση, καμιὰ ἐπίσημη ὁδηγία γιὰ τοὺς Ἕλληνες (ὅπως καὶ γιὰ ἐκπροσώπους ἄλλων ἐθνοτήτων «χωρὶς ἐδαφικὴ αὐτονομία»-Ἑβραίων, Πολωνῶν, Κορεατῶν, Γερμανῶν, Πολωνῶν κλπ

Στὴν Ἀμπχαζία, στὴν Τσετσενία ἢ στὴ Γεωργία δημιουργήθηκε ἄμεσος κίνδυνος γιὰ τὶς ζωὲς τῶν Ἑλλήνων. Θυμᾶμαι πόση δύναμη καταβλήθηκε, ὥστε ἡ Ἑλλάδα νὰ ἀποστείλει στὴν κυριευμένη ἀπὸ τὴ φλόγα τοῦ πολέμου Ἀμπχαζία μερικὰ πλοῖα γιὰ τὴ σωτηρία τῶν Ἑλλήνων καὶ τὴν ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ τὴ γῆ ποὺ ἔζησαν χιλιετίες, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς ἀρχαίας Διοσκουρίας…

Εἶναι βασικὸ νὰ σημειωθεῖ ὅτι ὑπὲρ τῆς ἰδέας τῆς «παλιννόστησης» πρακτικὰ συνηγόρησε καὶ ἡ Ἑλλάδα. Ἀφοῦ μόνο μερικὰ χρόνια πρὶν δέχτηκε τὴν ἰδέα νὰ δώσει ὑπηκοότητα στοὺς Ἕλληνες τῆς πρώην Σοβιετικῆς Ἕνωσης. Ἀλλὰ πάνω σὲ αὐτό, τίποτα δὲν ἔκανε γιὰ πραγματικὴ διπλὴ ὑπηκοότητα. Γιὰ παράδειγμα, τὸ κείμενο τοῦ ὅρκου τῆς πολιτογράφησης ἔχει λογικὴ μόνο γιὰ κάποιον Ἕλληνα ποὺ ἔχει ἀποφασίσει νὰ ἐπιστρέψει στὴν Ἑλλάδα.

Ἡ Ἑλλάδα-ἀπευθείας καὶ μέσω τῶν ἐλεγχόμενων ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ κράτος διεθνῶν ὀργανώσεων τῶν Ἑλλήνων-πρακτικὰ ἐπέβαλε τὴν ἰδέα στοὺς Ἕλληνες ἀπὸ τὴν πρώην ΕΣΣΔ, ὅτι γιὰ αὐτοὺς ὑπάρχει μόνο μία πατρίδα καὶ αὐτὴ εἶναι τὸ ἑλλαδικὸ κράτος…

Μέχρι ἐκείνη τὴ στιγμὴ εἶχαν ἀγνοηθεῖ οἱ πιὸ προφανεῖς παράγοντες: Ἡ ἀνεπάρκεια στὴν Ἑλλάδα θέσεων ἐργασίας καὶ κομματιῶν καλῆς γῆς, γραφειοκρατία καὶ δωροληψία, ταπεινωτικὲς διαδικασίες μὲ τὸν ἐρχομὸ στὴν Ἑλλάδα, δύσκολη ὑλοποίηση τῶν διατάξεων ἀναγνώρισης τῶν πτυχίων, ἀπουσία συμφωνιῶν τῶν κυβερνήσεων Ἑλλάδας καὶ χωρῶν τῆς πρώην ΕΣΣΔ γιὰ συνυπολογισμὸ τῶν συντάξεων καὶ ἀποζημιώσεων γιὰ τὴν ἀπώλεια σπιτιῶν, γῆς κλπ

Νὰ μή μας διαφεύγει ὅτι ἀνάμεσα σὲ αὐτοὺς ποὺ πῆραν ἄδειες γιὰ νὰ ἔρθουν στὴν Ἑλλάδα βρέθηκαν καὶ αὐτοὶ ποὺ ποτὲ δὲν ἦταν Ἕλληνες-Ἀρμένιοι, Γεωργιανοί, Μολδαβοί, Οὐκρανοί. Καί-ἀκόμα πιὸ λυπηρό-ἐκπρόσωποι τῆς μαφίας: ρωσικῆς, οὐκρανικῆς κλπ

Ἀναφερόμενος στὸ σήμερα ὁ Ποπὼφ συνεχίζει:

«…Πρῶτα ἀπ’ὅλα, πρέπει νὰ προσέξουμε τὴν κυρίαρχη στὸν πλανήτη μας διαδικασία παγκοσμιοποίησης. Ἑκατομμύρια ἄνθρωποι μεταναστεύουν σὲ νέες χῶρες. Συντελεῖται γιγαντιαία χωρικὴ ἀνάμιξη τῶν ἐθνῶν.

Σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση ἀκόμα καὶ τὸ Ἰσραὴλ ποὺ εἶχε ὡς σημαία τὸ «Ὅλοι οἱ Ἑβραῖοι στὸ σπίτι, στὴ μοναδικὴ πατρίδα-Ἰσραῆλ», ἐμφανῶς χαμήλωσε τοὺς τόνους καὶ ὅλο καὶ πιὸ σπάνια θυμίζει στὴν ἑβραϊκὴ διασπορὰ τὴν ἀνάγκη ἐπιστροφῆς στὴν πατρίδα. Ἡ μεγαλειώδης κινεζικὴ διασπορά, ἰσχυροποίησε τοὺς δεσμούς της μὲ τὸ Πεκίνο ποὺ δρᾶ ἐνισχύοντας τοὺς Κινέζους ἐκεῖ ποὺ ζοῦν. Πρόσφατα ἔμαθα ὅτι στὴν Καλιφόρνια οἱ Κινέζοι ἄρχισαν νὰ ἀγοράζουν ὄχι μόνο καταστήματα καὶ ἐργοστάσια ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρα πανεπιστήμια. Σχεδὸν ἔτσι κάνουν καὶ οἱ Ἰνδοί. Γιὰ τὴ μαζικὴ ἐξάπλωση τῶν μουσουλμάνων στὴ Δυτικὴ Εὐρώπη γνωρίζουν ὅλοι.»

Καὶ καταλήγει ὁ πολύπειρος συμπατριώτης μας:

«…Σκοπὸς καὶ καθῆκον τῆς Ἑλλάδας δὲν εἶναι νὰ συγκεντρώσει τοὺς Ἕλληνες, ἀλλὰ νὰ τοὺς βοηθήσει νὰ διευρύνουν τὴν ἐπιρροὴ τοὺς ἐκεῖ  ποὺ ἤδη ζοῦν…»

Οἱ Βορειοηπειρῶτες εἶχαν τὴν εὐλογία νὰ ἀγωνίζεται γιὰ αὐτοὺς ὁ Σεβαστιανὸς ποὺ μὲ τὸν ἀγώνα τοῦ κατέστησε τὴ λέξη «Βορειοηπειρώτης» συνώνυμό του πατριωτισμοῦ καὶ τῆς γενναιότητας στὴν πλειονότητα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Ταυτόχρονα μὲ τὴ διορατικότητά του ἀντελήφθη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τὸν κίνδυνο τῆς ἐγκατάλειψης, καλώντας τοὺς Βορειοηπειρῶτες νὰ μὴν ξεχάσουν τὸν τόπο τους καὶ προσπαθώντας νὰ ξυπνήσει τὴν Πολιτεία καὶ τοὺς ἰθύνοντες. Καὶ ὅλα αὐτὰ μὲ τὴ φυσική του παρουσία στὰ βουνὰ τῶν συνόρων προσφέροντας κάθε εἴδους ὑλικὴ καὶ πνευματικὴ βοήθεια «στὰ ἀδέρφια μας τῆς Βορείου Ἠπείρου» ὅπως τοὺς  ἀποκαλοῦσε μὲ πόνο καὶ ἀγάπη.