Επίσκεψη-προσκύνημα στην ακριτική επαρχία Πωγωνίου στη Β. Ήπειρο

?δ? καί λίγα χρόνια ?ποφασίσαμε τά μέλη τ?ς ΣΦΕΒΑ καί το? ΠΑΣΥΒΑ (στό πλαίσιο πάντα το? περιορισμένου χρόνου μας)  νά ?πισκεφτο?με ?λες τίς ?παρχίες στίς ?πο?ες ?γκαταβιε?  ? ?λληνική κοινότητα τ?ς ?λβανίας  ?χι μόνο γιά νά τίς γνωρίσουμε  καί νά καταγράψουμε τά προβλήματά τους, ?λλά κυρίως γιά νά προσκυνήσουμε τά ?ερά καί τά ?σια το? Βορειοηπειρωτικο? ?λληνισμο? (?ρχα?α μνημε?α, ?ερούς Ναούς , τόπους μαρτυρίου, ?λλά καί ?ρωες τ?ς πίστης καί τ?ς πατρίδας , παλαιοτέρους καί συγχρόνους)

            Στό πλαίσιο α?τό, ?συναίσθητα, πάντα ?ναβάλλαμε γιά ?ργότερα τήν        ?πίσκεψη στήν ?κριτική ?παρχία το? Πωγωνίου. Θέλεις γιατί τό Πωγώνι πάντα φαινόταν κρυμμένο μέσα σέ μία ?χλύ μυστηρίου ?τσι ?πως τό ?ντικρύζαμε ?πό τόν κάμπο τ?ς Δρόπολης, θέλεις γιατί ε?ναι ? πιό ?πομονωμένη ?παρχία τ?ς Βορείου ?πείρου (μαζί ?σως μέ τήν περιοχή Θεολόγου τ?ν ?γίων Σαράντα) μέχρι τώρα δέν τό ε?χαμε ?πισκεφτε?, πέρα ?πό μία μεγάλη ?ποστολή ?νθρωπιστικ?ς βοήθειας μέσα στήν περίοδο τ?ς κρίσης τ?ν πυραμίδων τό 1997. Γιά τούς περισσότερους ?πό μ?ς παρέμενε λοιπόν ?νας ?νεκπλήρωτος πόθος. Μέ τήν παρότρυνση φίλων ?πό τήν περιοχή ?ποφασίσαμε φέτος νά πραγματοποιήσουμε τό ταξίδι καί μάλιστα σέ χειμερινή περίοδο γιά νά ?χουμε μιά πιό σαφ? ε?κόνα τ?ς κατάστασης, καθώς τό καλοκαίρι μέ τή μαζική  ?πιστροφή γιά 2-3 ?βδομάδες τ?ν κατοίκων, ? ε?κόνα παρουσιάζεται πολύ θετική, κάτι πού δέν ?σχύει τούς ?πόλοιπους 11 μ?νες το? χρόνου.

            Ξεκινήσαμε λοιπόν ?πό Θεσσαλονίκη καί μετά ?πό διαμονή στή Μητρόπολη Κονίτσης πού μ?ς περιβάλλει πάντα  μέ φιλόξενη διάθεση,  τό Σάββατο 10 ?ανουαρίου κινήσαμε γιά τά σύνορα ?που μ?ς περίμεναν ? ?κλεγμένος ?παρχος Πωγωνίου κ. Δ. Μειντ?ς καί ? καταγόμενος ?πό τό Πωγώνι πρώην πρόεδρος τ?ς ΟΜΟΝΟΙΑΣ κ. Θ. Βεζιάνης. Μαζί ξεκινήσαμε καί βγαίνοντας ?πό τήν ?θνική ?δό κατευθυνθήκαμε πρός Πωγώνι -Ζαγοριά. ? δρόμος χωμάτινος καί δύσκολος, στό ?λεος πάντα τ?ν καιρικ?ν συνθηκ?ν. Χωρίς α?τοκίνητο μέ δυνατότητες 4Χ4 δέν γίνεται νά κινηθε? κανείς, ?διαίτερα τό χειμ?να.

            ? διαδρομή ?στόσο (περίπου 80 λεπτά) ?ς τήν Πολύτσανη πέρασε χωρίς νά τό καταλάβουμε μέ τή συζήτηση μέ τόν ?παρχο Πωγωνίου,  πού μέ θέρμη καί ?γάπη γιά τόν τόπο του, μ?ς ?ξηγο?σε τά σχέδια καί τό ?ραμά του γιά τήν ?νάπτυξη τ?ς περιοχ?ς,   μέσα ?πό τούς νέους ?δικούς ?ξονες καί τήν ?κμετάλλευση το? ?ξαιρετικο? φυσικο? περιβάλλοντος.  Περιοχή μέ ?φθονα νερά, ?πιβλητικούς ?ρεινούς ?γκους, χαράδρες ?κπληκτικ?ς ?μορφι?ς καί γενικότερα μία γεωμορφολογία πού δέν ?χει νά ζηλέψει τίποτε ?πό πολυδιαφημισμένες περιοχές τ?ς κεντρικ?ς Ε?ρώπης. Παρά τό δύσβατο το? ?δάφους καλλιεργο?νται ?μπέλια πού δίνουν κρασί ?ψηλ?ς ποιότητας, ?ν? βασική ?σχολία τ?ν κατοίκων (?σων ?μειναν) παραμένει ? κτηνοτροφία. ? ?ρήμωση ε?ναι τό ?π. ?ρ. 1 πρόβλημα γιά τήν περιοχή καθώς στά 7 χωριά το? Πωγωνίου (Σέλτσι, Χλωμό, Τσάτιστα, Πολύτσανη, Σχωριάδες, Σωπική καί Δρυμάδες) δέν ?χουν παραμείνει πάνω ?πό 350  ?τομα (στό Χλωμό π.χ. ζο?ν σήμερα μόνο 7 ο?κογένειες). Λειτουργο?ν 2 σχολε?α, στή Πολύτσανη μέ 12 μαθητές καί στή Τσάτιστα μέ 4 μαθητές. Σέ μία θετική κίνηση πρόσφατα ?πομακρύνθηκαν ?πό τήν περιοχή βιοτεχνίες παραγωγ?ς κάρβουνου πού ρύπαιναν τό περιβάλλον καί ?πιδρο?σαν στήν ποιότητα τ?ς ο?νοπαραγωγ?ς.

            ?σον ?φορ? στήν πρόσφατη ?στορία, τό Πωγώνι ?ς τό 1912 ?ταν ?νια?ο, ?στορικά, γεωγραφικά, καί ο?κονομικά  μέ τά 34 χωριά το? Πωγωνίου ?ντε?θεν τ?ν συνόρων. ? ?πιδίκασή του στό ?λβανικό κράτος τό ?πέκοψε ?πό τόν ?θνικό κορμό καί καθώς ?ταν σέ ?πόσταση ?πό τά ?στικά κέντρα τ?ς Δρόπολης καταδικάστηκε σέ μιά ?διότυπη ?πομόνωση. Στά χρόνια τ?ς κατοχ?ς ο? ?νυπότακτοι κάτοικοί του πρωταγωνίστησαν στήν ?ντίσταση καί σάν ?ποτέλεσμα ο? Γερμανοί γιά ?ντίποινα ?καψαν συθέμελα ?λα τά χωριά τό 1943, κάτι πού ?ξηγε? καί τήν ?πουσία παλαι?ν κτισμάτων στά χωριά. Τήν  καταστροφή συμπλήρωσε τό 1946 μία μεγάλη πλημμύρα μέ κατολισθήσεις. ?στόσο ? τόπος κράτησε τήν ?λληνικότητά του (χαρακτηριστικά ?ς πρόσφατα δέν ?μενε κανένας ?λβανός στήν ?παρχία) παρά τίς ποικίλες δυσκολίες. ?πό τό 1991 ?στόσο ?ρχισε ? φυγή τ?ν Πωγωνισίων πού λόγ? τ?ς δυσκολίας ?πικοινωνίας καί ?πασχόλησης ?φυγαν μαζικά γιά τήν ?λλάδα.

            ?πως ?μφαντικά μ?ς ?ξήγησε ? κ.Μειντ?ς ? μόνη λύση γιά νά ?ρθε?  ? ?ποκλεισμός τ?ς περιοχ?ς ε?ναι νά ?λοκληρωθε? ? ?δικός δακτύλιος πού θά συνδέει τή συνοριακή διάβαση τ?ν Δρυμάδων στά σύνορα μέ τήν ?λλάδα, μέ τά χωριά το? Πωγωνίου ?ς τή Τσάτιστα.  Πρόκειται γιά ?να δρόμο περίπου 40 χλμ πού θά σώσει κυριολεκτικά τήν περιοχή καθώς θά τή συνδέει ?μεσα καί μέ ?σφάλεια μέ τό φυσικό της χ?ρο, τήν ?παρχία Πωγωνίου στήν ?λλάδα καί θά λειτουργήσει ?ς κίνητρο γιά τήν ?πιστροφή τ?ν ξενιτεμένων ?λλά καί γιά τήν ο?κονομική ?νάπτυξη τ?ς περιοχ?ς. Τό ?ργο ?χει δημοπρατηθε? καί ?χει ?δη ξεκινήσει ? κατασκευή του μέ τή στήριξη τ?ς ?λλάδας ?στόσο ?χει ζωτική σημασία ? ?λοκλήρωσή του τό συντομότερο δυνατόν. ?ξίσου σημαντικό ε?ναι καί τό θέμα τ?ς ?δρευσης ?ρισμένων χωρι?ν πού γίνονται προσπάθειες νά ?πιλυθε? μέ τή συνδρομή τ?ς ?ερ?ς Μητροπόλεως ?ργυροκάστρου. Παράλληλα συζητήσαμε μέ τόν ?παρχο διεξοδικά καί τά ?πόλοιπα θέματα πού ?πασχολο?ν τήν περιοχή καί το? ?κφράσαμε τή θέλησή μας, πάντα σέ συνεργασία μέ τούς τοπικούς φορε?ς, νά ?νισχύσουμε στό μέτρο τ?ν δυνατοτήτων μας προσπάθειες πού θά ?ναδεικνύουν τ?ν παράδοση ,τόν πολιτισμό καί τήν ?στορία το? τόπου.

            ?πισκεφτήκαμε ?ρχικά τό κεφαλοχ?ρι τ?ς Πολύτσανης καί τό σχολε?ο του. Συζητήσαμε μέ τούς δασκάλους καί τούς 12 μαθητές γιά τά προβλήματά τους καί ?ποσχεθήκαμε νά στείλουμε τό συντομότερο σχολικό ?λικό καί ?ναν ?λεκτρονικό ?πολογιστή μέ βοηθήματα ?κμάθησης τ?ς ?λληνικ?ς γλώσσας. Στή συνέχεια καί ?φο? ?πολαύσαμε τήν παραδοσιακή ?πειρωτική φιλοξενία, ?πισκεφτήκαμε τούς Σχωριάδες. Στή συνέχεια κατευθυνθήκαμε πρός τό Χλωμό ?που καί θά διανυκτερεύαμε. ?δ?  ? δρόμος ?ταν πολύ χειρότερος ?πό ?τι θά μπορούσαμε νά φανταστο?με (κάναμε 45 λεπτά γιά 17 χλμ.) μέ συνέπεια νά θεωρο?με παραγματικά  ?ρωες τούς ?λάχιστους κατοίκους πού παραμένουν ?κόμη ?κε?. ?στόσο ? ?ποδοχή καί ? ?δελφική ?γάπη πού μ?ς ?δειξαν μ?ς βοήθησαν νά ξεχ?σουμε τόν κόπο τ?ς διαδρομ?ς καί νά ?πολαύσουμε τίς φυσικές καί ?χι μόνο ?μορφιές το? χωριο?. Ε?ναι τό μόνο πού δέν καταστράφηκε τό 1943 ?πό τούς Γερμανούς, γι' α?τό καί διατηρε? τίς παλαιές πετρόκτιστες ο?κίες καθώς καί μία ?κκλησία-μνημε?ο ?πό τόν 19ο α??να. Μαζί μέ τούς λιγοστούς κατοίκους περάσαμε τό βράδυ συζητώντας γιά τίς παλιές  δύσκολες ?ποχές, ?πί καθεστ?τος Χότζα, γιά τήν σταδιακή ?ρήμωση το? τόπου, γιά τήν προσμονή το? ?ρχομο? τ?ν ξενιτεμένων παιδι?ν κάθε καλοκαίρι, ?λλά καί γιά τό ?νειρο τ?ς κατασκευ?ς το? ?δικο? δακτυλίου πού ?λπίζουν πώς θά δώσει λύση στό πρόβλημά τους. ?πό τήν πλευρά μας ?πισημάναμε τίς μεγάλες δυνατότητες ?νάπτυξης πού ?χει ? περιοχή ?λλά καί τήν ?νάγκη νά διασωθε? ? πολιτιστικός πλο?τος καί ? παράδοση το? τόπου καί βεβαιώσαμε ?τι ε?μαστε ?τοιμοι νά βοηθήσουμε στήν κατεύθυνση α?τή.

            Τήν ?πόμενη μέρα χαιρετηθήκαμε θερμά μέ τήν ?πόσχεση ? ?πίσκεψη α?τή νά ε?ναι ? πρώτη μίας σειρ?ς  συχν?ν ?παφ?ν πού ε?ναι ?παραίτητες γιά τή στήριξη τ?ν κατοίκων πού ε?δικά στήν περιοχή α?τή ?χουν ?νάγκη περισσότερο  ?σως ?πό ?πουδήποτε ?λλο? νά τούς θυμο?νται καί τά ?δέλφια τους ?λλά καί τό ?λληνικό κράτος ?πό τό ?πο?ο προσδοκο?με νά πράξει στό ?κέραιο τό καθ?κον του.

Θερμές ε?χαριστίες ?φείλουμε στόν ?παρχο Πωγωνίου κ.Δημήτρη Μειντ?, στόν π.πρόεδρο τ?ς ΟΜΟΝΟΙΑΣ κ. Θεόδ. Βεζιάνη, ?λλά καί στούς κατοίκους τ?ς Πολύτσανης καί το? Χλωμο?, πού μέ πολλή ?γάπη μ?ς ξενάγησαν καί μ?ς φιλοξένησαν στήν ?διαίτερη πατρίδα τους. Χωρίς τή βοήθειά τους, δέν θά ?ταν δυνατό νά  γνωρίσουμε ?λλά καί νά ?γαπήσουμε  τόν τόπο καί τούς ?νθρώπους του, στό μικρό διάστημα τ?ς παραμον?ς μας στό Πωγώνι.

ΥΓ: Οι φώτο είναι από το σχολείο της Πολύτσανης και τον Ι.Ν της Αγίας Παρασκευής