Ανεξεταστέος στα Τίρανα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ρουμανίας

Τοῦ Ἀχ.Γ.Λαζάρου*

           Κατὰ τὴν ἐπίσκεψή του στὴ γειτονική μας χώρα δὲν βρῆκε κατανόηση στὸ αἴτημά του γιὰ ἀναγνώριση τῶν Βλάχων της ὡς Ρουμάνων, ὅπως εὐελπιστοῦσαν οἱ παρατρεχάμενοί του, ἀποθρασυμένοι μετὰ τὴν ἀδιανόητη διολίσθηση τῶν φληναφημάτων τοῦ παρελθόντος σὲ πρόσφατη συλλογικὴ συγγραφὴ τῆς σειρᾶς τῶν ἐκδόσεων UNESCO (Studies on Science and Culture, Politics and Culture in Southeastern Europe, Bucarest 2001, 94 κ.ε.), ὅπου πονηρότατα προβάλλει σὰν πραγματικότητα, ἡ παρῳχημένη καὶ γιὰ τὴν ἀκραιφνῆ ρουμανικὴ ἐπιστήμη θεωρία καταγωγῆς τῶν Βλάχων Ἀλβανίας ἀπὸ τὴν ὑπερδουνάβια Δακία!

        Αὐτὴ ἡ ἐντελῶς ἀνεδαφικὴ εἰκασία εἶναι προελεύσεως Βιέννης καὶ συμπίπτει χρονικὰ μὲ τὴν πανευρωπαϊκὴ ἐπανάσταση τοῦ 1848, στὴν ὁποία συμμετεῖχαν καὶ οἱ Παραδουνάβιοι. Φιλοδοξοῦσαν δὲ τὴν ἀπελευθέρωση καὶ τῆς Τρανσυλβανίας ἀπὸ τοὺς Αὐστριακούς, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἔσπευσαν νὰ τοὺς διαμηνύσουν καὶ ἐνδεχόμενο ἀπώλειας τῆς δικῆς τους ἐλευθερίας. Ταυτόχρονα τούς ὑπέδειξαν διέξοδο μὲ σχέδιο διεκδικήσεως τῶν Βλάχων τῆς ἐπικράτειας τοῦ «Μεγάλου Ἀσθενοῦς», τοῦ Σουλτάνου, τοὺς ὁποίους ἔκτοτε ἀποκαλοῦν «Μακεδορουμάνους»! Ὁ δὲ κατ’ἐξοχὴν γνώστης τοῦ ζητήματος καὶ πρωταγωνιστής εἶναι ἐπιστημονικὴ καὶ πολιτικὴ προσωπικότητα, ὁ M.Kogalniceanu, ὁ ὁποῖος ὁρίζει καὶ τὴ διάρκεια ἰσχύος τοῦ ἐγχειρήματος, «ἐπὶ τοῦ παρόντος», ἕως τὴν ἕνωση τοῦ Ἀρντεὰλ μὲ τὸ ἀρτιπαγὲς ρουμανικὸ κράτος, ἤτοι τὸ 1918.

          To παραπάνω δεδομένο πέρασε παντελῶς ἀπρόσεκτα καὶ ἀναξιοποίητα. Οἱ δὲ ἁρμόδιες ἑλληνικὲς ὑπηρεσίες δὲν ἔδωσαν ἀκόμη στὴ δημοσιότητα οὔτε ἐνδιαφέροντα ἀποδεικτικά τῆς ἑλληνικότητας τῶν Βλάχων Μακεδονίας, Ἠπείρου, Θεσσαλίας καὶ λοιπῶν περιοχῶν, ἂν καὶ εἶδαν τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας ἤδη τὸ 1832 (!), ἀπότοκα εἰδικῶν σπουδῶν τοῦ πρώτου Νεοέλληνα ἱστορικοῦ Κ.Μ.Κούμα (1777-1836), μεγάλου διδασκάλου τοῦ Γένους, διδάκτορος γερμανικῶν πανεπιστημίων καὶ ἀντεπιστέλλοντος μέλους τῶν Ἀκαδημιῶν Βερολίνου καὶ Μονάχου.

          Τουναντίον Ἀλβανὸς ἀναιρεῖ ρουμανικὸ ἰσχυρισμὸ καὶ μέσω ρουμανικῶν ἐκδοτικῶν δυνατοτήτων. Πράγματι ὁ Ecrem Vlora ἀποκλείοντας προέλευση Βλάχων ἀπὸ Ρουμανία τονίζει ὅτι ἡ ἐκλατίνιση, ἡ γένεση Βλάχων, στὴν Ἀλβανία προηγεῖται κατὰ αἰῶνες ἐκείνης τῆς πέρα τοῦ Δουνάβεως (πβ. Noul Album Macedo-Roman, Freiburg,1959,159).

         Ὡστόσο ἡ ἰδέα τοῦ Vlora, διατυπωμένη πρὸ μισοῦ αἰώνα, γιὰ τὸν ἐρχομὸ τῶν Βλάχων στὴν Ἀλβανία ἀπὸ τὴν Ἰταλία, προσκρούει στὰ δημογραφικὰ προβλήματα, ποὺ ἀνακύπτουν ἀπὸ κάθε πολυάνθρωπη ἀποδημία τόσο στὸν χῶρο ἐκκινήσεως ὅσο καὶ ἀφίξεως. Ἡ Ρώμη ἄλλως τε δὲν ἐπέτρεπε ὀγκώδεις μεταναστεύσεις, γιὰ τὶς ὁποῖες τὰ πρέποντα γράφουν ὁ Ρουμάνος ἀκαδημαϊκὸς  Jorgu Jordan καὶ ἡ καθηγήτρια Maria Manoliu. Ὁ ἐπίσης Ρουμάνος, μάλιστα σύγχρονός μας, καθηγητὴς τῶν Πανεπιστημίων Βουκουρεστίου καὶ Bochum Γερμανίας, συνάμα δὲ γενικὸς γραμματέας τοῦ Ἰνστιτούτου Ρουμανικῶν Σπουδῶν στὸ Παρίσι, Cicerone Poghirc ἐντοπίζει στὴ Βόρειο Ἤπειρο τὴν ἔναρξη ἐκλατινίσεως Ἑλλήνων ἤδη τὸ 229 π.Χ., ἐνῶ ὁ ἀκαδημαϊκὸς καὶ καθηγητὴς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Ἀγαπητὸς Τσομπανάκης τὸ 239 π.Χ. τήν ἀπαρχὴ λατινομάθειας Ἑλλήνων, συνακόλουθα ἑλληνορωμαϊκῆς στρατιωτικῆς συμπράξεως πρὸς εὐχερέστερη περιστολὴ ἰλλυρικῶν ἐπιδρομῶν, ἡ ὁποία ἀπαιτοῦσε τουλάχιστον στοιχειώδη μύηση τῶν Ἑλλήνων συμμαχητῶν στὴν πολεμικὴ λατινικὴ ὁρολογία. Ἡ ἵδια γλωσσική ἐκλατίνιση συνέβη  καί σέ ἄλλους Ἕλληνες, ἀκριβέστερα δὲ Ἠπειρῶτες, πού ὑπῆρξαν ἐμπειρότατοι ἀγωγιάτες-μεταφορεῖς, ὁμολογουμένως οἱ τελειότεροι γνῶστες περιφερειακῶν καὶ διεθνῶν δρόμων, ἰδίως τῆς πανάρχαιας παρὰ τὸ ρωμαϊκὸ ὄνομα Ἐγνατίας ὁδοῦ, ταυτισμένης σὲ πολλὴ ἔκταση μὲ τὸν ροῦ τοῦ ποταμοῦ Γενούσου, ποὺ κατὰ τὸν πατέρα τῆς Γεωγραφίας Στράβωνα συνιστᾶ καὶ συνοριακὴ γραμμὴ Ἑλλήνων-Ἰλλυρίων, ὑπαρκτὴ καὶ παραδεκτὴ ἕως καὶ τοὺς χρόνους τοῦ Ἰουστινιανοῦ, κατὰ μαρτυρία τοῦ ἱστορικοῦ Προκοπίου, καθὼς καὶ ἐπαληθευμένη τὸ 1988 σὲ διεθνὲς συνέδριο ἀπὸ τὸν Vl.Popovic.

       Λοιπόν, μὲ σωρεία ἐπιστημονικῶν πληροφοριῶν τῶν S.I.Oost, N.G.L.Hammond, G.Cheesman, P.Cabanes κ.α., αὐτοὶ εἶναι οἱ Βλάχοι τῆς Ἀλβανίας, Ἕλληνες δίγλωσσοι, μὲ δεύτερο γλωσσικὸ ὄργανο ἕνα νεοπαγὲς ἰδίωμα, λατινογενές! Τὰ τεκμήρια ἀφθονοῦν καὶ ποικίλλουν, βασισμένα στὴν ἀδιαμφισβήτητη ἑλληνικότητα τῆς Βορείου Ἠπείρου, τὴν ὁποία παραδέχεται πρὸ πάντων ἡ διαπρεπέστερη ἀλβανικὴ προσωπικότητα, παραδοξότατα ἀγνοούμενη ἀπὸ Ἀλβανοὺς καὶ Ἕλληνες,τὸ δὲ συγγραφικὸ καὶ τόσο ἐπίτομο πόνημα του, L’Orient debalkanise et l’Albanie, Origine des dernieres  Guerres et Paix future, δὲν φιλοξενεῖται στὴ βιβλιογραφία, ἀλβανικὴ καὶ ἑλληνική! Πρόκειται γιὰ πολυτιτλοῦχο ἀγωνιστὴ ἡγέτη, τὸν Basri-bey, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον ἀσπάζεται τὸν ἑλληνικὸ χαρακτήρα τῆς Νότιας Ἀλβανίας ἀλλὰ καὶ ἀναγνωρίζει τὴν ἑλληνικὴ πολιτισμικὴ συμβολὴ στὸν ἐκπολιτισμὸ τῶν Ἀλβανῶν καὶ ὄχι μόνον. Ἡ χορεία τῶν Ἑλληνοβλάχων τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας περιλαμβάνει καὶ τοὺς Ἐθνικοὺς Εὐεργέτες τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους, ποὺ κατάφορτο ἀχαριστίας ἐπιχορηγεῖ σωματεῖα, ἱδρύματα, νομικὰ πρόσωπα, ΜΚΟ, ποὺ τοὺς κατατάσσουν σὲ ξεχωριστὴ ἐθνότητα!!!

        Ἐν τούτοις τὴν αὐτοχθονία τῶν Βορειοηπειρωτῶν διακηρύσσουν διασημότητες διαφόρων χωρῶν. Πρωτίστως ὁ πασίγνωστος Βρεταννὸς καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Bristol N.G.L.Hammond σὲ ὀγκῶδες σύγγραμμά του, ἐπιγραφόμενο Epirus (Ἤπειρος), τὰ δὲ συμπεράσματά του ἐπιδεικτικὰ γίνονται δεκτὰ καὶ ἀπὸ τὸ ἀντεπιστέλλον μέλος τῆς Ἀκαδημίας τῶν Σκοπίων καὶ καθηγήτρια τοῦ Πανεπιστημίου Βελιγραδίου F.Papazoglou-Ostrogorsci. Ἐξίσου ἔντονα ὑποστηρίζει τὴν ἑλληνικότητα τῶν Βορειοηπειρωτῶν ὁ Βούλγαρος ἀκαδημαϊκὸς καὶ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Σόφιας Vladimir Georgiev χαρακτηρίζοντας τὴν τοπωνυμία τῆς Βορείου Ἤπειρου πανάρχαια καὶ πληρέστατα ἑλληνική. Καθ’ ὁλοκληρίαν ἑλληνικὴ εἶναι καὶ  ἡ ἀνθρωπωνυμία τῶν Βορειοηπειρωτῶν κατὰ τὸν ὀνομαστὸ Γάλλο καθηγητὴ τοῦ Πανεπιστημίου Νανσὺ  Olivier Masson. Σ’αὐτὸ προηγεῖται ὁ Ρουμάνος ἀκαδημαϊκὸς καὶ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου  Radu Vulpe, ὁ ὁποῖος ἐνωρὶς ἐρανίζεται καὶ στοιχεῖα λατινικῆς ἀνθρωπωνυμίας εὔχρηστα ἀπὸ Βορειοηπειρῶτες.

           Ὁ Πρόεδρος τῆς Ρουμανικῆς Δημοκρατίας λησμόνησε ὅτι ὁ πρῶτος ἀρχηγὸς τοῦ ρουμανικοῦ κράτους A.A.Sturdza προειδοποιοῦσε γιὰ τὴν ἀνυπαρξία Ρουμάνων στὴν Ἀλβανία, καθὼς καὶ στὶς ὑπόλοιπες βαλκανικὲς χῶρες, μὲ τὸν τίτλο τῆς ὑπέροχης καὶ περιεκτικῆς συγγραφῆς του: Ἡ Ρουμανία δὲν ἀνήκει στὴν καθ’αὐτὴν βαλκανικὴ χερσόνησο οὔτε ὡς ἔδαφος οὔτε ὡς  φυλὴ οὔτε ὡς κράτος (Βουκουρέστι 1904). Πρόσθετη προειδοποίηση, ἐπιστημονικὰ ἡ πλέον ἐνδεδειγμένη, ὀφείλεται στὸν I.Haikin, «Ἡ Ρουμανία δὲν εἶναι χώρα βαλκανικὴ»( Buletinul Societatii Regale Romane de Geografie, 38, 1919, 232 κ.ε.). Αἰσθητότατα πιὸ ἐξειδικευμένα μᾶς ἐνημερώνει ὁ Joan Mitrea, κατὰ τὸν ὁποῖο ἡ ἐθνογένεση τοῦ ρουμανικοῦ λαοῦ ἔλαβε χώραν στὴν Καρπαθιο-δουναβικὴ περιοχή, ἡ ὁποία ἀντιστοιχεῖ στὸ ἔδαφος τῆς ἀρχαίας Δακίας.(Carpica, 9,1977,39). Βαρύνουσα γνώμη διατυπώνει καὶ προσωπικότητα μὲ διττὴ ἰδιότητα, ἐπιστημονικὴ καὶ πολιτική. Καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου καὶ ἀκαδημαϊκός, ποὺ διετέλεσε καὶ ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν καὶ πρωθυπουργὸς τῆς Ρουμανίας, ἡ δὲ καταγωγὴ του ἔχει ρίζες στὴν Ἀλβανία, ὅταν προσκλήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Παπαναστασίου στὴν Ἀθήνα γιὰ τὸ διαβαλκανικὸ συνέδριο, ἀρνήθηκε ἀπαντώντας ὡς ἑξῆς: «Ὅσον ἀφορᾶ ἐμᾶς: ἢ εἴμαστε βαλκανικοὶ καὶ τότε πρέπει νὰ μετοικήσουμε ἀπὸ τὰ Καρπάθια, ἢ εἴμαστε καρπαθιακοὶ καὶ δὲν ἔχουμε τίποτε στὰ Βαλκάνια. Ἂν καὶ πολιτεύομαι, τοῦτο δὲ μὲ ὑποχρεώνει σὲ τόση ἄγνοια, ὅπως ἄλλους, ποὺ πήγανε στὸ Συνέδριο».

          Ὁμολογουμένως προκαλεῖ κατάπληξη καὶ ἡ θέση ἑνὸς γνησίου Ρουμάνου, ὁ ὁποῖος ὡς καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Κοπεγχάγης συμμετέχει σὲ διεθνὲς συνέδριο στὸ Μόναχο, ὅπου ἀνακοινώνει ὅτι ἡ ρουμανικὴ γλώσσα δὲν εἶναι βαλκανική. Ὁ ἴδιος δὲ, δέχεται ὡς ἔγκυρη καὶ τὴν πληροφορία τοῦ Ἰωάννου Λυδοῦ, ὁ ὁποῖος ἐπιλεγμένος ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Ἰουστινιανὸ ὡς διοικητὴς τοῦ θέματος Εὐρώπη, ὅπως τότε ἀποκαλοῦσαν τὰ Βαλκάνια, σὲ σύγγραμμά του, ἐπιγραφόμενο Περὶ τῶν ἀρχῶν τῆς Ρωμαίων πολιτείας, καταχωρίζει καὶ τὰ ἑπόμενα: «Τὰ δὲ περὶ τὴν Εὐρώπην πραττόμενα πάντα τὴν ἀρχαιότητα διεφύλαξεν ἐξ ἀνάγκης, διὰ τὸ τοὺς αὐτῆς οἰκήτορας, καῖπερ Ἕλληνας ἐκ τοῦ πλείονος ὄντας, τὴ τῶν Ἰταλῶν φθέγγεσθαι φωνή, καὶ μάλιστα τοὺς δημοσιεύοντας…» (Βλ.A.G.Lazarou, “Les Valaques balkaniques” ΕΕΒΣ, ΜΘ΄, 1994-1996, 95¹).

  Φυσικὰ ὁ Lozovan δὲν εἶναι ὁ μόνος ἀπὸ τοὺς Ρουμάνους, ποὺ θεωροῦν ἀξιόπιστη καὶ ἔγκυρη τὴ μαρτυρία τοῦ Ἰωάννου Λυδοῦ. Ἐντυπωσιακὰ δημοσιεύματα ἔδωσαν καὶ πολὺ ἐνωρίτερα γνωστοὶ ἀκαδημαϊκοί, Vasile Parvan, R. Vulpe, G. Bratianu, I.I. Russu, κὰτ΄ἐξοχὴν δὲ ὁ Poghirc, ὁ ὁποῖος ἀπέδειξε καὶ τὴν πλήρη ἑλληνικότητα τοῦ γλωσσικοῦ καὶ ἐθνολογικοῦ ὑποστρώματος ὅλης τῆς ἑλληνικῆς χερσονήσου, στὴν ὁποία περιλαμβάνεται ἡ Βόρειος Ἤπειρος. Βέβαια τὰ πρωτεῖα ἀξιολογήσεως τῆς πληροφορίας κατέχει ὁ Γάλλος Leon Lafascade στὴ Σορβόννη, τοῦ κύκλου ἐρευνητῶν Γιάννη Ψυχάρη, Ἠπειρώτη, τῆς δὲ πλατύτερης γνωστοποιήσεως καὶ προβολῆς ὁ σύγχρονός μας καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Λιέγης Michel Dubuisson. Δυστυχῶς δὲν ἔχουν ἐκλείψει ἀποφύσεις τῆς παλαιότερης προπαγάνδας, ποὺ ἤδη ἔχουν ἐκθέσει τὴν UNESCO καὶ παρέσυραν σὲ ἀβάσιμο διάβημα τὸν σημερινὸ Πρόεδρο τῆς Ρουμανίας, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἀπέκρυψαν ἐπιστημονικὴ ἀποκάλυψη τοῦ Iorga, ὅταν ἐρευνοῦσε τὰ Πολωνικὰ Ἀρχεῖα, βλέποντας ὅτι οἱ Βλάχοι τῆς σημερινῆς Ἀλβανίας, Μοσχοπολίτες, δήλωναν στὶς τοπικὲς Πολωνικὲς Ἀρχὲς ὅτι εἶναι Γραικοί! Ἕλληνες!

 (Ὅσοι ἐνδιαφέρονται γιὰ πλήρη τεκμηρίωση: στὰ Εὑρετήρια δημοσιευμάτων τοῦ ἀρθρογράφου: 1) Ἄχ. Γ. Λαζάρου, Καταγωγὴ καὶ ἐπίτομη ἱστορία τῶν Βλάχων τῆς Ἀλβανίας. Ἔκδοση καὶ στὴν ἀλβανικὴ γλώσσα. Ἰωάννινα 1994. 2)Ἑλληνισμὸς καὶ λαοὶ νοτιοανατολικῆς Εὐρώπης, τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ἀθήνα 2009-2010).

*Ρωμανιστὴς-Βαλκανολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, τ. Charge de cours a la Sorbonne (Paris IV)