Άγνωστες πτυχές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Γέρου τοῦ Μωριὰ (1770-1843)

4 Φεβρουαρίου 1843 - 170 χρόνια ἀπὸ τὸν θάνατό του

Γράφει ο Γ. Κουρκούτας, Καθηγητής Φιλόλογος

Μία ἀπὸ μεγάλες προσωπικότητες τοῦ μεγάλου Ἀγώνα τοῦ 1821 ὑπῆρξε ἀναντίρρητα ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης .

Ὅταν μιλᾶμε γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση ,τὸ μυαλό μας ἀνατρέχει σὲ αὐτὸν .

Καὶ ὅταν ἀναφερόμαστε σὲ αὐτὸν ,τότε ἐπαναφέρει στὴν μνήμη μας τὶς μεγάλες μάχες τοῦ Ἀγώνα .

Ὁ Ἑλληνισμὸς μὲ πολλοὺς τρόπους τὸν τίμησε καὶ τὸν τιμᾶ. Στὸ πρόσωπο τοῦ εἶδε τὸν ἀληθινὴ Ἕλληνα ,τὸν στρατιωτικὸ ἡγήτορα ποὺ μποροῦσε νὰ ἀντέξει στὶς ποικίλες ἀντιξοότητες τῆς ζωῆς ,εἶχε τὸ ἠθικὸ σθένος νὰ ἡγηθεῖ τῶν ἀγράμματων Ἑλλήνων καὶ νὰ τοὺς ὁδηγήσει σὲ νίκες καὶ ἐπιτυχίες ,νὰ τοὺς ἐμπνεύσει ἕνα νέο εἶδος Ἡρωισμοῦ καὶ νὰ θυμηθοῦν τίνων ἤσαν ἀπόγονοι .

Μόνο καὶ μόνο ποὺ σήμερα εἶναι ἀπὸ τὶς πιὸ ἀναγνωρίσιμες φυσιογνωμίες ἑνὸς μεγάλου ἀγώνα ,μὲ τὴν λαμπρή του περικεφαλαία ,κατάλοιπο τῆς παρουσίας του στὴν ἀγγλοκρατούμενη Ζάκυνθο, μὲ τὸ ἀγέρωχο βλέμμα ,τὸ γεμάτο ἀποφασιστικότητα μάτι του ,τὰ γεμάτα ὑπερηφάνεια μουστάκια ποὺ μαζὶ μὲ τὰ μαλλιὰ εἶχαν ἀσπρίσει καὶ συνόδευαν τὴν πορεία τοῦ Γέρου στὴν πείρα τοῦ Ἀγώνα, ἀλλὰ καὶ τὸ κοντὸ μὰ γεροδεμένο καὶ μαθημένο στὶς κακουχίες κορμί.

Σήμερα  μετὰ ἀπὸ 170 χρόνια ἀπὸ ἐκεῖνον τὸν Φεβρουάριο τοῦ 1843 ποὺ ὁ Γέρος τοῦ Μωριὰ ξεκίνησε τὸ ταξίδι του γιὰ τὴν Ἀθανασία ,ὅλων μας ἡ μνήμη ἂς ἀνατρέξει στὴν μεγάλη αὐτὴ μορφὴ ποὺ συνδέθηκε μὲ τὴν ἀπελευθέρωση ἑνὸς μεγάλου Ἔθνους , ποὺ βρισκόταν σὲ μακροχρόνια δουλεία .

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΖΑΚΥΝΘΟ

Στὴν Ζάκυνθο κατέφυγε ὁ Κολοκοτρώνης καὶ οἱ δικοί του γιὰ νὰ γλιτώσουν ἀπὸ τὸν μεγάλο διωγμὸ τῶν Κλεφτὼν τὸ 1806 .Στὶς 10 Ἀπριλίου 1806 φτάνει μὲ κεφαλλονίτικο πλοιάριο στὴν Ζάκυνθο .Ἡ Εἴδηση ὅτι ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ζοῦσε καὶ ἔφτασε στὴν Ζάκυνθο ,διαδόθηκε ταχύτατα. Ἡ συνάντηση μὲ τοὺς ἀγαπημένους του συντρόφους (ποὺ καὶ αὐτοὶ κατέφυγαν στὸ ἀσφαλὲς καταφύγιο τῶν Ἑπτανήσων ) ,τοὺς Ἀναγνωσταρὰ ,Νικηταρὰ , Μέλιο , Πετμεζαίους ,Γιαννάκη Κολοκοτρώνη , ἐξελίχθηκε σὲ μία συγκινητικὴ ἀτμόσφαιρα .Τὴν ἑπομένη τὸν ἐπισκέφτηκε ἕνας Ζακυνθινὸς εὐγενὴς , ὁ κόντες Διονύσιος Ρώμας .

Ἐκεῖ ἔκαναν ἕνα ἐπιβλητικὸ Μνημόσυνο γιὰ τοὺς ἀδικοχαμένους κλέφτες του Μωριὰ. Μετὰ τὴν λήξη τοῦ Μνημοσύνου ὁ Ρώμας μοίρασε μερικὰ χρήματα στοὺς πτωχοὺς , ὁ δὲ Κολοκοτρώνης ἀπομονωμένος ,ἀφοῦ ἐπέστρεψε ἀπὸ τὴν ἐκκλησία ἔκλαιγε ἀπαρηγόρητα . Ἀλλὰ ὁ Γιαννάκης Κολοκοτρώνης τὸν παρηγόρησε λέγοντάς του : «Ὑπάρχει καὶ διὰ τὴν Ἑλλάδα Θεός».

Ἀρκετὲς φορὲς ἀνέβαινε στὸ Κάστρο τῆς Ζακύνθου ,πολλὲς φορὲς μὲ τὰ παιδιά του, εἴτε καὶ μοναχός του καὶ ὦρες ἀτελείωτες ,ἀγνάντευε τὴν ταλαιπωρημένη Πελοπόννησο. Τὸ μυαλὸ του ποτὲ δὲν ἡσύχαζε , ἤθελε νὰ γυρίσει πίσω ,νὰ διαμορφώσει στράτευμα ,νὰ πολεμήσει τοὺς Τούρκους καὶ νὰ τοὺς διώξει μία γιὰ πάντα.

Τὸ 1811 γεννήθηκε στὴν Ζάκυνθο τὸ στερνοπαίδι του ὁ Κολίνος ἢ Κωνσταντῖνος. Ἀρκετὲς φορὲς ἔπαιρνε τὸν Κολίνο ἀπὸ τὸ χεράκι καὶ ἀνέβαινε ἀπὸ τὴν «Παναγία τοῦ Πικρίδη» στὸν δρόμο τοῦ Κάστρου. Τοῦ ἔδειχνε μακριὰ τὰ βουνὰ τοῦ Μωριὰ , λέγοντας :

-Ἐκεῖ ,παιδί μου ,ζήσανε οἱ πρόγονοί μας ,αὐτὸς ὁ τόπος τώρα στενάζει ἀπὸ τὴν Τουρκιά.

ΟΙ ΔΥΟ ΑΔΙΚΕΣ ΦΥΛΑΚΙΣΕΙΣ ΤΟΥ

Δίπλα σὲ μεγάλες μορφὲς τῆς Ἱστορίας μας ,ὅπως ὁ Σωκράτης ποὺ στὴν Δίκη τοῦ προτίμησε νὰ ἀδικηθεῖ παρὰ νὰ ἀδικήσει ,τοποθέτησε ὁ λαός μας τὸν δυὸ φορὲς φυλακισθέντα πρωτοήρωα τοῦ Ἀγώνα.

Ὁ Γέρος ἀπέκτησε σπουδαία φήμη στὸν Ἑλληνισμὸ διαχρονικὰ ,ὄχι μόνο γιὰ τὶς πολεμικές του πράξεις ,ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἐν γένει ὀρθὴ καὶ συνετὴ στάση του . Αὐτὸ φάνηκε καὶ ἀπὸ τὴν στωικότητα καὶ τὴν μνησικακία ποὺ ἐπέδειξε ὕστερα ἀπὸ τὶς δυὸ ἄδικες φυλακίσεις του , τὸ 1825 καὶ τὸ 1834 ,στὴν Ὕδρα στὴν πρώτη (στὴν Ἱερὰ Μονὴ Προφήτου Ἠλία )καὶ στὸ Φρούριο Παλαμήδι τοῦ Ναυπλίου στὴν δεύτερη.

Μὲ καρτερία καὶ θυμοσοφία ,σὰν ἕνας νέος Σωκράτης τοῦ μαχόμενου Ἑλληνισμοῦ .Ἂς ἀκούσουμε λίγα ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς περίφημης Δίκης τοῦ τὴν ἄνοιξη τοῦ 1834 στὸ Ναύπλιο.

Αὐτὸς ὁ δωρικὸς λόγος ἐμπερικλείει τὴν διαχρονικὴ ἔννοια τοῦ Ἕλληνος Ἥρωος, ὅπως δίδαξαν καὶ οἱ πρόγονοί μας σὲ κρίσιμες φάσεις τῆς Ἱστορίας μας .

 Ο ΘΥΜΟΣΟΦΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

Δὲν ἤξερε πολλὰ γράμματα ,ἀλλὰ δὲν παρέλειπε νὰ ἀγωνίζεται γιὰ αὐτὰ ,ὅπως φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν προσπάθειά του νὰ μορφωθοῦν τὰ παιδιὰ του ,ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς συμβουλὲς ποὺ δίνει στοὺς μαθητὲς στὴν ὁμιλία του πρὸς αὐτοὺς στὸν τότε Γυμνάσιον τὴ περιοχῆς Πλάκας Ἀθηνῶν.

Σὰν μόνιμη παρακαταθήκη γιὰ τὰ Ἑλληνόπουλα καὶ τῶν ἑπόμενων γενεῶν ἀποτελοῦν τὰ λόγια αὐτὰ . Ἀντλοῦμε χαρακτηριστικὰ τμήματα :

ΔΙΔΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΣΟ ΖΗΜΙΩΝΕΙ Η ΔΙΧΟΝΟΙΑ

«Οἱ παλαιοὶ Ἕλληνες , οἱ πρόγονοί μας ,ἔπεσαν εἰς τὴν διχόνοιαν καὶ ἐτρώγονταν μεταξύ τους ,καὶ ἔτσι ἔλαβαν καιρὸ πρῶτα οἱ Ρωμαῖοι ,ἔπειτα ἄλλοι βάρβαροι καὶ τοὺς ὑπέταξαν.

Ὕστερα ἦλθαν οἱ Μουσουλμάνοι καὶ ἔκαψαν ὅ,τι ἠμποροῦσαν , διὰ νὰ ἀλλάξη ὁ λαὸς τὴν πίστιν του. Ἔκοψαν γλώσσας εἰς πολλοὺς ἀνθρώπους ,ἀλλ’ ἐστάθη ἀδύνατον νὰ τὸ κατορθώσουν.

Τὸν ἕναν ἔκοπταν ,ὁ ἄλλος τὸν σταυρὸν του ἔκαμε » .

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΠΟΘΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

«Ὅταν ἀποφασίσαμε νὰ κάμωμε τὴν Ἐπανάστασι ,δὲν ἐσυλλογισθήκαμε οὔτε πόσοι εἴμεθα οὔτε πὼς δὲν ἔχομε ἅρματα οὔτε πὼς οἱ Τοῦρκοι ἐβαστοῦσαν τὰ κάστρα καὶ τᾶς πόλεις ,οὔτε κανένας φρόνιμός μας εἶπε ‘ποὺ πάτε ἐδῶ νὰ πολεμήσετε μὲ σιταροκάραβα βατσέλα ’, αλλά ὡς μία βροχὴ ἔπεσε εἰς ὅλους μας ἡ ἐπιθυμία τῆς ἐλευθερίας μας , καὶ ὅλοι ,καὶ ὁ κλῆρος μας καὶ οἱ προεστοὶ καὶ οἱ καπεταναῖοι καὶ οἱ πεπαιδευμένοι καὶ οἱ ἔμποροι ,μικροὶ καὶ μεγάλοι ,ὅλοι ἐσυμφωνήσαμε εἰς αὐτὸν τὸν σκοπὸ καὶ ἐκάμαμε τὴν Ἐπανάστασι» .