Τουρκοκρατία (συνέχεια)

Τη ζοφερή περίοδο της Τουρκοκρατίας τα 80 μοναστήρια της Β. Ηπείρου αναδείχθηκαν όχι μονό κέντρα λατρείας αλλά και εστίες κοινωνικής πρόνοιας, κέντρα εθνικών εξορμήσεων, ορμητήρια και καταφύγια επαναστατών και προπαντός κέντρα ελληνικής παιδείας: τα περισσότερα Μοναστήρια συντηρούσαν σχολές γραμμάτων και τεχνών. Σε «Αθήνα του Βορρά» εξελίχθηκε η Μοσχόπολη Κορυτσάς το 18ο αι. με τη «Νέα Ακαδημία» και προπαντός με το μοναδικό τυπογραφείο σε ολόκληρη την Ανατολή. Σ’ αυτό τυπώνεται το πρώτο αλβανικό λεξικό (μαζί και ελληνικό και βλάχικο). Ας σημειωθεί ότι μέχρι τότε η αλβανική δεν ήταν γραπτή γλώσσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες εγγραμμάτισής της γίνονται από τους πνευματικούς κύκλους της Νέας Ακαδημίας: το πρώτο αλφάβητο της αλβανικής βασιζόταν στο Ελληνικό. Και όμως την ακτινοβολία της Μοσχοπολης ζήλεψαν οι Αλβανοί και την έκαψαν ολοσχερώς... Φώτο: Ι.Μ. Δρυάνου Αργυροκάστρου (12ος αι.).