Ἀγωνιστὲς τοῦ 1821 ἀπὸ τὴν Βόρειο Ἤπειρο: 1821-2021, διακόσια ἔτη ἀπὸ τὴν Ἐθνεγερσία

Παρότι ἡ Ἤπειρος τὸ 1821 (Βόρειος καὶ Νότιος) δὲν ἐλευθερώθηκε τελικὰ λόγω πολλῶν συγκυριῶν, πολλοὶ Ἕλληνες ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ αὐτὸν χῶρο συμμετεῖχαν στὶς πολεμικὲς ἐπιχειρήσεις. Παλιότερα ἀναφερθήκαμε στὸ Β.Β. σὲ ὀνόματα ἀγωνιστῶν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἐξαίρετη δράση τοῦ Ἐθνικοῦ εὐεργέτη Εὐαγγέλη Ζάππα, πού ἀφοῦ πολέμησε στὸ πλευρὸ τοῦ Μπότσαρη, συνέχισε μὲ τὴν πορεία του στὸν ἐπιχειρηματικὸ χῶρο νὰ εὐεργετεῖ τὸν Ἑλληνισμό, μὲ χαρακτηριστικὸ δεῖγμα τὸ Ζάππειον Μέγαρον, τὸ κόσμημα τοῦ ἀθηναϊκοῦ κέντρου.

Συνεχίζοντας τὴν ἀναφορὰ μας ἑστιάζουμε στὴν ἐθνικὴ δράση τριῶν ἀγωνιστῶν ἀπὸ τὸν χῶρο τῆς Βορείου Ἠπείρου τὴν ἐποχὴ τῆς Ἐθνεγερσίας τοῦ 1821 (τοὺς ὁποίους καταγράφει ὁ Βασίλειος Γεωργίου, στὸ βραβευμένο βιβλίο τοῦ «ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ἡ συνεχιζόμενη Τραγωδία», ἐκδόσεις Ρήγα).

1. Μητροπολίτης Εὐρίπου Γρηγόριος. Γνωστὸς καὶ ὡς Γρηγόριος Ἀργυροκαστρίτης, καθὼς γεννήθηκε στὸ Ἀργυροκάστρο τὸ 1780, σὲ νεαρὰ ἡλικία ἐνεδύθη τὸ ἱερατικὸ σχῆμα. Τοποθετήθηκε ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Ἐπίσκοπος Εὐρίπου καὶ μυήθηκε στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία. Παρακινοῦσε τοὺς ὁμοεθνεῖς του σὲ δράση κατὰ τῶν Τούρκων, γιὰ αὐτὸ καὶ τὸ 1821 συνελήφθη ἀπὸ αὐτοὺς καὶ παρέμεινε ἔγκλειστος ἐπὶ διετία.

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσή του ὁ Γρηγόριος κατέφυγε στὴν Κέρκυρα καὶ συνέχισε τὸν ἀγώνα γιὰ τὸ Γένος ἀπὸ ἐκεῖ, μὲ κεντρικὴ μέριμνα τὴν περίθαλψη τῶν κυνηγημένων ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 1827 ἐκλέχτηκε Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν, ὅπου παρέμεινε ὡς τὸν θάνατό του (Μάρτιος 1828).

2.Πολύκαρπος Δαρδαῖος. Καταγόμενος ἀπὸ τὴν Δάρδα τῆς Κορυτσᾶς τὸ 1778, σπούδασε σὲ Μοσχοπόλη καὶ Ἰωάννινα, κοντὰ στὸν διδάσκαλο Ἀθανάσιο Ψαλλίδα. Τὸ 1806 χειροτονήθηκε ἱεροδιάκονος καὶ τὸ 1811 Μητροπολίτης Λαρίσης. Μυήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη στὴν Φιλικὴ Ἑταιρεία καὶ διάδωσε τὸ μήνυμά της. Μετὰ τὴν ἔκρηξη τῆς Ἐπαναστάσεως στὴν ἕδρα του, τὴν Λάρισα, συνελήφθη μαζὶ μὲ τὸν Διάκονο καὶ ἕναν συνεργάτη του. Μετὰ ἀπὸ βασανιστήρια στὶς 17 Σεπτεμβρίου 1821 ἀποκεφαλίστηκε στὸν Πηνειὸ ποταμό.

3.Κωνσταντῖνος Δαλλαρόπουλος ἢ Παπακυριάκου. Ἀπὸ τὸ Χόρμοβο τῆς Βορείου Ἠπείρου (κοντὰ στὸ Τεπελένι), ὅπου γεννήθηκε τὸ 1781, ἦταν γνωστὸς καὶ ὡς Κώστας Χορμώβας ἢ Χορμοβίτης. Διακρίθηκε στὴν διάνοιξη ὑπονόμων στὶς περιπτώσεις πολιορκιῶν, ὅπως αὐτὴ τῆς Ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν. Γιὰ αὐτὸ καὶ ἀποκαλοῦνταν καὶ λαγουμιτζής. Οἱ παγίδες του ἦταν ἀληθινὸς ἐφιάλτης γιὰ τοὺς Τούρκους. Ἔγιναν τρομερὲς μάχες καὶ ἀπίστευτες στὴν περιοχὴ καὶ σήμερα στὴν Ἀθήνα ὑπάρχει «ὁδὸς Λαγουμιτζὴ» εἰς μνήμην του. Στὸν ἴδιο ὀφείλεται καὶ ἡ σωτηρία τοῦ ἱεροῦ βράχου τῆς Ἀκρόπολης, καθὼς ἀπέτρεψε τὴν ἀνατίναξη τῶν ἀρχαίων μνημείων πού σχεδίαζαν οἱ πολιορκητὲς Τοῦρκοι μὲ σκοπὸ νὰ ἐξοντώσουν τοὺς ἀμυνόμενους. Ἀπεβίωσε περίπου 20 χρόνια μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση.

Ὁ Μακρυγιάννης ἀναφέρεται σὲ  αὐτὸν μὲ μεγάλο θαυμασμό, ἐνῶ ἡ ὕψιστη ἀναγνώριση ἔγινε ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Συγκεκριμένα, ὁ Κιουταχὴς (κατὰ τὸν ἱστορικὸ Δημήτριο Σουρμελὴ) δήλωσε στὶς 26 Σεπτεμβρίου 1827 κι ἐνῶ ἡ Ἀθήνα εἶχε πέσει σὲ τουρκικὰ χέρια : «Ἂν ἦταν δικός μου ὁ ὑπονομοποιὸς Χορμώβας, θὰ τὸν ἀντάμειβα μὲ τόσο χρυσάφι, ὅσο ζυγίζει τὸ σῶμα του». ὁ ὑπερήφανος Βορειοηπειρώτης ἀγωνιστὴς ἀπάντησε  «Γιὰ τὴν ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδος μου καταφρονῶ ὅλους τους θησαυροὺς τοῦ Κιουταχῆ καὶ τῆς Τουρκίας ὁλόκληρης»! Μὲ αὐτὸ τὸ πνεῦμα πολεμοῦσαν πάντα οἱ Βορειοηπειρῶτες γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ἄσχετα ποιὰ ἀντιμετώπιση ἔχουν σήμερα ἀπὸ τὴν «ἐπίσημη Ἑλλάδα».

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

Καθηγητὴς φιλόλογος

φώτο: Ὁ ἐθνομάρτυρας ἐπίσκοπος Λαρίσης ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ ἀπὸ τὴν Δάρδα τῆς Κορυτσᾶς