Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπείρου: η Λιούγκαρη

Η Λιούγκαρη είναι ένα χωριό που υπάγονταν στην επαρχία Κάτω Δρόπολης, σήμερα στο Δήμο Δρόπολης- Πωγωνίου. Το χωριό εκτείνεται στους πρόποδες του Πλατοβουνίου. Βόρεια συνορεύει  με την Φραστανή, νότια με την Γράψη, απέναντι έχει την ωραία κοιλάδα της Δρόπολης που τη διασχίζει  ο ποταμός Δρίνος και  2-3 χμ. πιο πέρα  το βουνό Μπουρέτο που βρίσκεται το χωριό Βραχογοραντζή.

Απ’ την πίσω μεριά της Λιούγκαρης,  πίσω από το Πλατυβούνι βρίσκονται τα ελληνικά χωριά του νομού Δελβίνου Γαρδικάκι και  Πετσά.

Η Λιούγκαρη είναι μικρό χωριό. Το 1990 αριθμούσε γύρω στους 218 κατοίκους και περίπου 52 οικογένειες, ενώ το 2005 είναι εγγεγραμμένοι στο ληξιαρχείο 275 άτομα με περίπου 57 οικογένειες.

Η Λιούγκαρη είναι από τα πιο αρχαία χωριά της Δρόπολης. Την ελληνικότητα  του χωριού την βεβαιώνουν ένα σωρό αναμφισβήτητα ντοκουμέντα. Στην «Νεωτέραν Γεωγραφία της Ηπείρου, 1937» του Κ. Στεριοπούλου, αναφέρεται: «...Τοιαύτα λείψανα των βυζαντινών χρόνων σώζονται εις όλην σχεδόν την επαρχίαν Δροπόλεως. Είς την Λιούγκαρην πολλά βυζαντινά ερείπια παρά την είσοδον του χωρίου και είς απόστασιν από της δημόσιας οδού ...» Ενώ  ο Δ. Ευαγγελίδης γράφει: «... η δε κοιλάς του Αργυροκάστρου, όπως διετήρησε τον γνησιώτερον Ελληνισμό της Ηπείρου, ούτο και τώρα παρέχει θαυμασίαν εικόνα της τέχνης του βυζαντινού Ελληνισμού».

Ενώ σε άλλο ιστορικό ντοκουμέντο του ιστοριογράφου Π. Αραβαντινού αναφέρεται: «...Ή Λιούγκαρη παραδόξως, ενώ είναι εκ των αρχαιοτέρων συνοικισμών της Δροπόλεως, δεν αναγράφεται στην απογραφήν των Τούρκών το 1431, προφανώς εκ καταστροφής του χειρογράφου, το οποίον κατά την ομολογία του εκδότου έχει φθαρεί εις πολλά σημεία».

Τα παραδοσιακά κείμενα διαψεύδουν τους ισχυρισμούς των Αλβανών εθνικιστών ότι  η Λιούγκαρη είναι αλβανοχώρι μαζί με την Φραστανή ...

«...Η Δρόπολις το προπύργιο του χριστιανισμού κατά του εξισλαμισμού, είναι η μόνη χώρα, η οποία προτιμάται προς εγκατάστασιν οικογενειών προερχόμενων εκ των εξισλαμισθέντων μερών. Ούτος έχομεν εγκαταστάσεις χριστιανικών οικογενειών του Κουρβελεσίου είς τους Τεριαχάτες, την Φραστανήν, την Λιούγκαρην, την Κολοριτσήν, όπου συν το χρόνω άφομοιώθησαν ιιετά των λοιπών Δροπολιτών».

Η Λιούγκαρη  έχει βγάλει από τα σπλάχνα της διάσημους άντρες όπως τον Πατριάρχη Κύριλλο Λιούκαριν. Ο ιστορικός Κ. Σαθάς γράφει: «ότι ο αείμνηστος Παναγιώτατος, φρονούμεν, το ξενόφωνον δια το γράμμα (γκ), έλαβε άποβαλών το επώνυμων του πατρός του εις Λιούκαρις». Μάλιστα ο Σαθάς αναφέρει ότι ο Κωνσταντίνος Λιούκαριν εγεννήθη τώ 1572 είς Χάνδακα της Κρήτης εξ οικογένειας πάλαι εξ Ηπείρου μεταναστάτασης.

Στους πιο νεότερους χρόνους οι Λιουγκαριώτες έχουν διακριθεί ιδιαίτερα στον Αντιφασιστικό Αγώνα για λευτεριά και δημοκρατία. Επίσης έχουν διακριθεί διαμέσου των ταλαντούχων Λιουγκαριωτών Τέλη Ζάχο στο ποδόσφαιρο, Νίκο Ζάχο στην ποίηση και Κώστα Νίκα στο θέατρο.

Λευτέρης Κοντός