Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπείρου: το Τεριαχάτες

Το χωριό είναι από τα μεγάλα χωριά της Κάτω Δρόπολης. Συνορεύει  ΝΔ, με τη Γορίτσα, ΒΑ με τα Σωφράτικα,  δυτικά έχει το Πλατυβούνι, πίσω του οποίου βρίσκονται  τα ελληνοχώρια του Δελβίνου και  ΒΑ έχει την πεδιάδα της Δρόπολης,  που την διασχίζει ο ποταμός Δρίνος. Απέναντι, στους πρόποδες του βουνού  Μπουρέτο βρίσκονται τα ελληνοχώρια  της Μαύρης Ρίζας.

Ετυμολογείται ότι το όνομα του χωριού προέρχεται  από  το « Τρεις ράχες».

Τονίσαμε παραπάνω, ότι το Τεριαχάτες είναι από τα μεγαλύτερα  χωριά  της Δρόπολης και συγκεκριμένα το 1990  είχε περίπου 617 κατοίκους  και 148 οικογένειες, ενώ το 2005 είχε εγγεγραμμένους στο ληξιαρχείο των Σωφρατίκων  770 κατοίκους και 186 οικογένειες. Μετά το 1990 δέχτηκε μαζική μετανάστευση προς την μητέρα Ελλάδα.

Το Τεριαχάτες είναι από τα πιο αρχαία χωριά  της Δρόπολης, όπως αναφέρουν αναμφισβήτητα ντοκουμέντα, ανασκαφές και διάφορα άλλα αντικείμενα.

Σύμφωνα τον μελετητή Δ. Ευαγγελίδη στο βιβλίο του: «Βόρειος  Ήπειρος»  το Τεριαχάτες αλλά και άλλα χωριά της Δρόπολης υπήρχαν πριν τον 13ον αιώνα και  αυτά «…σώζονται  σχεδόν είς όλην την επαρχίαν Δροπόλεως…»

Ενώ ο Πρεσβυτέρας Ευλογίου Κουρίλας γράφει  στο βιβλίο του: «Ηπειρωτικά Ανάλεκτα»: «….Οι κάτοικοι των διαλυομένων χωρίων της Δροπόλεως κατέφευγων είς τα πλησιέστερα χωρία, ως συνέβη με την διάλυσην του χωρίου Λιτοβάταις, του οποίου οι κάτοικοι  κατά της τελευταίας δεκαετηρίδας του 15ου αιώνα ηναγκάσθηκαν να εγκαταλείψουν το χωρίων των και να καταφύγουν  είς τα γειτονικά χωρία Τεριαχάταις…».

Αυτά και δεκάδες άλλα τέτοια στοιχεία, αποδεικνύουν την αρχαιότητα ιδρύσεως αυτού του δροπολίτικου χωριού.                                                                                                                                                                                    

«…Ο ήλιος έριχνε  τις αχτίνες  του  απάνω στα τζάμια των σπιτιών που λαμπύριζαν χρυσοπόρφυρα  και σαλεύανε σαν τα παραμυθένια κρυστάλλινα παλάτια…Οι παλιοί το έλεγαν με το όνομα Τεριαχάταις, οι νεότεροι το ήθελαν Τεριαχάτι  είτε Τεριχάτι..

Kαι ήταν ξακουσμένο χωριό σε όλη τη χώρα, σε όλη την όμορφη Δρόπολη – που δεν της βγαίνει άλλη στην ομορφιά  και χάρη – από τα χρόνια τα παλιά, για τα πολλά του γλέντια στο μεσοχώρι, στον αυλόγυρο της εκκλησίας του Αη-Γιώργη, στο εργαστήρι του Κόλη Πάνου και στα  Μπάκουλα. Μεγάλο χωριό  το Τεριχάταις, κεφαλοχώρι στα χρόνια της Τουρκίας, αντιστάθηκε με πείσμα χρόνια τόσα στον Τούρκο…».   Αυτά μας γράφει γι’ αυτό το χωριό ο ιστορικός από τη Γορίτσα Ν. Παπαδόπουλος στο βιβλίο του: «Δροπολίτικα».   

 Οι Τεριαχατινοί, όπως πολλοί άλλοι  Δροπολίτες, ήταν φιλομαθής. Από το 1872 είχαν ελληνικό Δημοτικό σχολείο  όπου δίδαξαν πολλοί δάσκαλοι  αλλά στη μνήμη των Τεριαχατινών θα μείνει αξέχαστος ο Βουλιαρατινός δάσκαλος Βασίλειος Λάππας και αργότερα ο Τεριαχατινός Δημήτρης Ντελιγιώργης.

Αυτό το βεβαιώνει και ο λογοτέχνης Γοριτσιώτης Νικόλαος  Παπαδόπουλος ο οποίος γράφει:

«…Κι είχαν φημισμένο σχολείο οι Τεριαχατινοί εδώ κι εκατό χρόνια  και πλειότερ’ ακόμη, όπως έλεγαν οι παλιοί, στο Χαγιάτι  της εκκλησιάς τ’ Αι-Γιώργη, μες στη μέση τ’ απάνω  μαχαλά. Και δασκάλους καλούς και φημισμένους έχουν βγάλει, σπουδασμένους στο Κεστοράτι και στην Πόλη, τον Κυριάκο Μπότση, που βγήκε πρώτος στο Κεστοράτι με επαίνους και διπλώματα, τον Νουσιάδη, κι αργότερα το Δημοσθένη Ντεληγιώργη ως τις μέρες μας. Κοντά τους μάθανε γράμματα  δροπολίτικες γενιές, … την αγάπη για την θρησκεία και τη Ρωμιοσύνη, το μίσος για τον τούρκο κατακτητή, την πίστη για τη λευτεριά του τόπου…»

Το Τεριαχάτες έως μερικά χρόνια πριν, έχει τροφοδοτήσει τη Δρόπολη  με άριστους δασκάλους  σπουδασμένοι στα καλύτερα σχολεία της Κέρκυρας, Ιωαννίνων,   Βελλά κ.α. Στο παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα,  όπως όλοι οι Δροπολίτες έτσι και οι  Τεριαχατινοί, είχαν πολλές εκκλησιές και εξωκλήσια, όπως τη μεγάλη εκκλησιά του Αι-Γιώργη, στο μεσοχώρι του χωριού, κοντά στο σχολείο, περιτριγυρισμένη με υψηλό αυλόγυρο, με καζαμίες σ’ όλες τις γωνίες  και με μια πανάρχαια ελιά , του Αι-Δημήτρη  κοντά στα Μπάκουλα,  τον Αι-Νικόλα  στο πιο ψηλό μέρος του χωριού  και πάνω απ’ όλα την Αγία Παρασκευή κοντά στο δημόσιο δρόμο, στα ριζά της Γορίτσας, που την ξέρουν όλοι στη Δρόπολη, από τη Δερβιτσιάνη ως τη Γράψη, Ρίζα, Μουζίνα, Πετσά και βεβαίως όλα τα χωριά της Άνω Δρόπολης.

Στον Αντιφασιστικό Αγώνα οι Τεριαχατινοί  έδωσαν το  παρόν τους  και μόνο αυτό το χωριό σήμερα μετρά μερικούς πεσόντες και θύματα πολέμου.

Τα Τεριαχατινά αγόρια της δεκαετίας του 80 στο καλλιτεχνικό συγκρότημα ΔΡΟΠΟΛΗ, πάντοτε έχουν διακριθεί  για το μεγάλο ταλέντο.