Νίκολας Χάμμοντ - σὲρ Στῆβεν Ράνσιμαν: μία μικρὴ ἀναφορὰ σὲ δύο μεγάλους Ἑλληνιστὲς καὶ ὑπερασπιστὲς τῆς ἑλληνικότητος τῆς Βορείου Ἠπείρου

Συμπληρώθηκαν αὐτὰ τὰ χρόνια δύο δεκαετίες  ἀπὸ τὸν θάνατο 2 σπουδαίων προσωπικοτήτων ποὺ μὲ τὸ ἔργο καὶ τὴν περιουσία τους ὑπερασπίστηκαν τὴν Ἑλληνικὴ Ἱστορία καὶ Κληρονομιά. Τοὺς ἔνωσε μάλιστα ἡ ὑπεράσπιση τῆς Ἑλληνικότητος τῆς Βορείου Ἠπείρου, καθὼς τὸ ἔδειξαν καὶ μὲ τὸ ἐπιστημονικό τους ἔργο, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν συνεργασία τους  μὲ τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη Κονίτσης Σεβαστιανό.

Πρόκειται γιὰ τὸν Νίκολας Χάμμοντ (Nicholas Hammond, 1903- 2000), ἀρχαιολόγο,  καὶ τὸν σὲρ Στῆβεν Ράνσιμαν ( sir Steven Runciman, 1907-2001), βυζαντινολόγο. Καὶ οἱ δύο Βρετανοὶ ἀνήλωσαν τὴν ζωή τους στὴν μελέτη τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ καὶ τὰ ἐγχειρίδια τους ἀποτελοῦν βαριὰ παρακαταθήκη γιὰ ὅποιον θέλει νὰ γνωρίσει τὸν ἀρχαῖο ἢ τὸν μεσαιωνικὸ Ἑλληνισμό.

Ὁ πρῶτος ἔκανε ἀνασκαφὲς προπολεμικὰ σὲ Ἤπειρο καὶ Ἀλβανία, πηγαίνοντας ἀπὸ μέρος σὲ μέρος μὲ τὰ πόδια, ἀναδεικνύοντας τὸ ἑλληνικὸ παρελθὸν τῶν περιοχῶν. Κατὰ τὴν Κατοχὴ ἦταν παρὼν ὡς ἑλληνομαθὴς στὸν ἑλλαδικὸ χῶρο ὡς ἀξιωματικὸς τῶν Συμμάχων. Τὸ 1967 ἐξέδωσε τὸ μνημειῶδες ἔργο του «Ἤπειρος» (ποὺ μεταφράστηκε καὶ στὰ ἑλληνικά, γράφοντας γιὰ τὴν ἱστορία καὶ τὴν τοπογραφία τῆς Ἠπείρου). Μέγα μέρος τοῦ ἔργου του τὸ ἀφιέρωσε στὴν Μακεδονία.

Τὸ 1992 ὁ Χάμμοντ βρέθηκε ξανὰ στὴν Ἤπειρο, ἐπισκέφθηκε τὸν Σεβαστιανὸ στὴν Μητρόπολη στὴν Κόνιτσα καὶ στὸ ἀμφιθέατρο τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων ἔκανε διάλεξη γιὰ τὴν Μάχη τοῦ Μαραθῶνος. Ἐκεῖ, λίγο πρὶν τὴν διάλεξη, τὸν καλωσόρισε ἀντιπροσωπεία τῆς  Ε.Ε. τῆς Σ.Φ.Ε.Β.Α. Ἰωαννίνων, προσφέροντάς του μέσα σὲ χειροκροτήματα τιμητικὸ τόμο τῶν Πρακτικῶν τοῦ Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου γιὰ τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ ποὺ ἔλαβε χώρα στὴν Κόνιτσα.

Ὁ δεύτερος, ὁ Ράνσιμαν, θεωρεῖται ὡς ὁ μεγαλύτερος βυζαντινολόγος τοῦ 20ου αἰῶνος. Τόνισε στὸ ἔργο του τὴν ἔντονη ὀρθόδοξη κληρονομιὰ τῆς ἑνιαίας Ἠπείρου, ἐνῶ λίγο πρὶν πεθάνει ἀσπάστηκε τὴν Ὀρθοδοξία καὶ βαπτίστηκε στὸ Ἅγιον Ὅρος. Ὁμιλοῦσε καὶ αὐτὸς ἄψογα τὰ ἑλληνικὰ καὶ τὰ βιβλία του διδάσκονται σὲ ὅλα τὰ Πανεπιστήμια. Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1992, στὶς 23 Ἰανουαρίου γιὰ τὴν ἀκρίβεια στὸ University College, ὑποδέχθηκαν καὶ οἱ δύο τὸν Μητροπολίτη Σεβαστιανὸ στὸ Λονδίνο, ὅπου βρισκόταν καλεσμένος ἑλληνικῶν φορέων, γιὰ νὰ κάνει ἐνημέρωση ἐπὶ τοῦ Βορειοηπειρωτικοῦ. Καὶ οἱ δύο μίλησαν στὸ ἀκροατήριο μὲ θερμὰ λόγια καὶ μὲ ἐπιχειρήματα γιὰ τὴν Ἑλληνικότητα τῆς Βορείου Ἠπείρου, προσθέτοντας καὶ τὰ δικά τους τεκμήρια καὶ τὴν δύναμη τῆς προσωπικότητός τους στὴν ὅλη ἐθνικὴ προσπάθεια τοῦ Σεβαστιανοῦ.

Σὲ μία ἐποχὴ πού ἄνθρωποι τῶν Ἑλληνικῶν (;) Πανεπιστημίων σιωποῦσαν ἢ γίνονταν συνήγοροι τῆς καταπίεσης τῶν Τιράνων, βρέθηκαν τέτοιες μορφὲς νὰ στηρίξουν τὴν προσπάθεια προάσπισης τῶν Ἐθνικῶν Δικαίων.  Σὲ μᾶς ἐναπόκειται νὰ τοὺς θυμόμαστε μὲ εὐγνωμοσύνη καὶ  νὰ μελετᾶμε τὸ ἔργο τους.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας Καθηγητὴς φιλόλογος