ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Μία τελευταία ἀπόπειρα διασώσεως τοῦ βορειοηπειρωτικοῦ ἑλληνισμοῦ πραγματοποιήθηκε ἀπὸ τὸν Ζέρβα, ὁ ὁποῖος εἰσέβαλε στὴν Κονίσπολη καὶ συγκρούσθηκε μὲ τμήματα τοῦ Χότζα, στὰ τέλη Σεπτεμβρίου 1944. Οἱ Βρεταννοὶ παρενέβησαν καὶ τὸν ὑπεχρέωσαν νὰ ὑποχωρήσει νοτίως τῆς ἁμαξιτῆς ὁδοῦ Ἰωαννίνων – Ἠγουμενίτσης. Μάλιστα, ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς Ἀνωτάτης Συμμαχικῆς Διοικήσεως Ἀντιστράτηγος Ρόναλντ Σκόμπυ (Sir Ronald MacKenzie Scobie) εἶχε ἐκδόσει διαταγὴ μὲ τὴν ὁποία ἀπαγόρευε στὸν Ζέρβα νὰ κινηθεῖ πρὸς ἀπελευθέρωση τῶν Βορειοηπειρωτῶν. Ὁ Βρεταννὸς ἀξιωματικὸς προειδοποιοῦσε τὸν Ζέρβα ὅτι ἂν τολμοῦσε νὰ διαβεῖ τὰ σύνορα,  οἱ δυνάμεις του θὰ ἐθεωροῦντο ἐχθρικές. Ἔχει γραφεῖ πὼς ὁ Scobie ἔστειλε ἐσπευσμένα δύο ὁμοεθνεῖς του ἀξιωματικοὺς στὰ Ἰωάννινα γιὰ νὰ προλάβει κάποια πρωτοβουλία τοῦ ἡγέτη τῶν Ε.Ο.Ε.Α. (Ἐθνικῶν Ὁμάδων Ἑλλήνων Ἀνταρτῶν).

Ἄλλωστε, ὁ ἴδιος εἶχε ὁρισθεῖ ἀρχηγὸς τῶν ἑλληνικῶν δυνάμεων ποὺ εὐρίσκοντο μόνον στὴν νότια Ἤπειρο, μὲ βάση τὴν Συνθήκη τῆς Καζέρτας. Τὸ ἑπόμενο δίμηνο, 600 περίπου Βορειοηπειρῶτες κατετάγησαν στὸν Ε.Δ.Ε.Σ., μὲ ἀποτέλεσμα οἱ κομμουνιστὲς τοῦ Χότζα νὰ πυρπολήσουν τὶς ἑστίες τους. Σημειωτέον ὅτι καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς κατοχῆς, 250 χωριὰ κάηκαν καὶ περισσότεροι ἀπὸ 2.500 ἄμαχοι δολοφονήθηκαν ἀπὸ ἔνοπλες ὁμάδες Ἀλβανῶν ἀτάκτων, καθὼς καὶ ἀπὸ τὰ στρατεύματα κατοχῆς. Τὴν ἑπόμενη χρονιά, ἐπεβλήθη σὲ ὁλόκληρη τὴν χώρα τὸ κομμουνιστικὸ σύστημα. Τὸ νέο καθεστὼς ἀναγνωρίσθηκε ἀπὸ τὰ ἀνατολικὰ κράτη, τὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες καὶ τὴν Μεγάλη Βρεταννία. Ἀργότερα (τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1946), ἀνεκηρύχθη ἡ Λαϊκὴ Δημοκρατία τῆς Ἀλβανίας καὶ ὁ Χότζα ἔγινε πρωθυπουργός, ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν, ὑπουργὸς Ἐθνικῆς Ἀμύνης καὶ ἀρχηγὸς τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου Στρατοῦ!

Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1945, ἡ συνταγματικὴ ἐπιτροπὴ ἐπὶ τῶν ἐξωτερικῶν ὑποθέσεων τῆς Ἑλλάδος ἐπρότεινε στὴν κυβέρνηση τὴν κατάληψη τῆς βορ. Ἠπείρου ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατό. Ἐντούτοις, ἡ τότε κυβέρνηση ἐδίστασε νὰ ἀναλάβει μία τέτοια πρωτοβουλία, καθὼς ἡ ἐσωτερικὴ κατάσταση ἦταν ἀκόμη ρευστή. Ἡ Ἀριστερὰ τὴν κατηγοροῦσε γιὰ παραβίαση τῶν ὅρων τῆς Συμφωνίας τῆς Βάρκιζας, ἐνῶ καὶ τὰ κράτη τοῦ σοσιαλιστικοῦ συνασπισμοῦ δὲν διέκειντο εὐμενῶς ἔναντι τῶν Ἀθηνῶν. Ἡ κατάσταση ἐπιδεινώθηκε μετὰ τὴν διεξαγωγὴ τῶν πρώτων μεταπολεμικῶν βουλευτικῶν ἐκλογῶν (στὶς ὁποῖες δὲν συμμετεῖχε ἡ Ἀριστερὰ) καὶ τὴν ἔναρξη τῆς δράσεως τοῦ αὐτοαποκαλούμενου «Δημοκρατικοῦ Στρατοῦ», ἀπὸ τὴν ἄνοιξη τοῦ 1946.

Ἡ Ἐπιτροπὴ Ἐξωτερικῶν Ὑποθέσεων (ποὺ ἀποτελεῖτο ἀπὸ τοὺς πρώην πρωθυπουργοὺς Στ. Γονατά, Γεώργ. Καφαντάρη, Γεώργ. Παπανδρέου, Νικ. Πλαστήρα, Θεμ. Σοφούλη καὶ Ἐμμ. Τσουδερό, τοὺς πρώην ὑπουργοὺς Ἐξωτερικῶν Ἀποστ. Ἀλεξανδρῆ, Ἰωάν. Θεοτόκη, Δημ. Μάξιμο καὶ Κων. Ρέντη, καθὼς καὶ τοὺς πρώην ὑφυπουργοὺς Ἐξωτερικῶν Φιλ. Δραγούμη καὶ Γ. Μελὰ) ἐξέδωσε τὴν ἀκόλουθη ἀνακοίνωση τὴν 20η Ἰουνίου 1945.

Ἡ τραγικὴ τροπὴ τὴν ὁποίαν ἀπὸ τινὸς χρόνου προσέλαβον τὰ γεγονότα ἐν Βορείω Ἠπείρω καὶ ἡ θλιβερὰ τύχη τοῦ ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς περιοχῆς αὐτῆς… μᾶς ἐξαναγκάζει νὰ ἀπευθύνωμεν τὴν κατωτέρω ἀνακοίνωσιν πρὸς τὴν ἑλληνικὴν κυβέρνησιν ἴνα ἐπισύρωμεν ἀμέριστον τὴν προσοχὴν αὐτῆς ἐπὶ τοῦ ζητήματος τούτου… Λαμβανομένων ὑπ’ ὄψιν τῶν ἀνωτέρω ἡ Ἐπιτροπὴ θεωρεῖ ὅτι ἡ μόνη ἐπιβαλλομένη λύσις, ὅπως τεθῆ τέρμα εἰς τὴν ἀφόρητον αὐτὴν κατάστασιν, θὰ ἦτο, ὅπως αἳ Σύμμαχοι δυνάμεις προβῶσιν εἰς τὴν κατάληψιν τῆς Βορείου Ἠπείρου χρησιμοποιοῦσαι πρὸς τοῦτο καὶ Ἑλληνικάς Δυνάμεις, ἀποτελοῦσας τμῆμα καὶ τελοῦσας ὑπὸ τὰς διαταγάς τοῦ Συμμαχικοῦ στρατοῦ. Μόνον διὰ τοιαύτης προσωρινῆς κατοχῆς, μέχρι τοῦ ὁριστικοῦ καθορισμοῦ τῶν νοτίων συνόρων της Ἀλβανίας ὑπὸ τῆς ἐπικειμένης Συνδιασκέψεως τῆς Εἰρήνης, θὰ ἠδύνατο νὰ τεθῆ τέρμα εἰς τὴν προεκταθεῖσαν τραγικὴν κατάστασιν ἐν Βορείω Ἠπείρω…     

Τὸν ἴδιο μήνα (δηλαδὴ τὸν Ἰούνιο τοῦ 1945), συνετάχθη τὸ κάτωθι κείμενο πρὸς ἐνίσχυση τῆς προσπάθειας τῆς κυβερνήσεως γιὰ τὴν ἀπόδοση τῆς Βορ. Ἠπείρου στὴν Ἑλλάδα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΥΛΩΝ ΗΠΕΙΡΩΤΩΝ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Μ. ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ, ΗΝ. ΠΟΛ. ΑΜΕΡΙΚΗΣ, ΣΟΒ. ΕΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΑΣ

ΟΙ ΕΙΣ ΚΕΡΚΥΡΑΝ

Κατοικοῦντες Ἐλεύθεροι καὶ προσφυγόντες Ὑπόδουλοι ΗΠΕΙΡΩΤΑΙ, συνελθόντες σήμερον, 3 Ἰουνίου 1945, εἰς πάνδημον συγκέντρωσιν διὰ νὰ ἐκφράσωσι τὴν χαρὰν τῶν ἐπὶ τὴ Νίκη τῶν Συμμαχικῶν ὅπλων καὶ διὰ νὰ διαμαρτυρηθῶσι διότι, τὸ Βόρειον τμῆμα τῆς Ἠπειρωτικῆς πατρίδος τῶν ὄχι μόνον ἐξακολουθεῖ νὰ διατελῆ ὑπὸ ζυγὸν δουλείας, ἀλλὰ καὶ διότι, λόγω τῶν παρὰ τῶν Ἀλβανῶν ὠμοτήτων καὶ διωγμῶν, ἡ ζωὴ τῶν ὑποδούλων Ἠπειρωτῶν εὑρίσκεται ἐν κινδύνω.

ΟΜΟΦΩΝΩΣ ΨΗΦΙΖΟΥΣΙΝ

Α΄

ΔΙΑΔΗΛΟΥΣΙ ἐπὶ τῆ συμμαχικῆ Νίκη τὴν ἀπέραντον χαρὰν τοῦ λαοῦ ὁλοκλήρου τῆς ΗΠΕΙΡΟΥ, εἰς τὸ ἔδαφος τῆς ὁποίας, πρὸ πενταετίας, κατὰ τὰς Ἰταλοαλβανικάς ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος πολεμικάς ἐπιχειρήσεις, ὑπέστη ὁ Ἄξων τὴν πρώτην αὐτοῦ ἥτταν καὶ ὅστις, λαὸς ἔκτοτε καὶ μέχρι τῆς τελικῆς ἐν Εὐρώπη κατισχύσεως τῶν Δυνάμεων τοῦ Δικαίου καὶ τῆς Ἐλευθερίας ἀφθόνους συνεισέφερε, χάριν τοῦ αὐτοῦ ἰδεώδους, θυσίας αἵματος.

Β΄

ΚΛΙΝΟΥΣΙΝ εὐλαβῶς τὸ γόνυ πρὸ τῆς Μνήμης τῶν Ἑλλήνων καὶ Συμμάχων Ἡρώων, τῶν θυσιασθέντων εἰς τὸν βωμὸν τῆς Ἐλευθερίας κατὰ τῶν δυνάμεων τῆς Τυραννίας.

Γ΄

ΔΙΑΚΗΡΥΤΤΟΥΣΙ ὅτι ἡ ΗΠΕΙΡΟΣ ἀπὸ τῆς Ἄρτης μέχρι τοῦ ποταμοῦ Γεννούσου (Σκούμπη) εἶναι ΜΙΑ, ΕΝΙΑΙΑ καὶ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΣ.

Δ΄

ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΝΤΑΙ διότι, τὸ Βόρειον τμῆμα τῆς Ἠπείρου ἐξακολουθεῖ εἰσέτι νὰ τελῆ ὑπὸ τὸν ζυγὸν Κράτους ἐχθρικοῦ, τῆς Ἀλβανίας, ἡ ὁποία εἰς τὸν ἀγώνα τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν κατὰ τοῦ φασισμοῦ ἐτάχθη οὐραγὸς τῶν Δυνάμεων τῆς Βίας καὶ ἐπέπεσεν μετ’ αὐτῶν, ἀπροκλήτως ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος. Οἱ Ἕλληνες τοῦ Βορείου Τμήματος τῆς Ἠπείρου, ἀπὸ τριακοντετίας ἤδη, ὑφίστανται ἀπερίγραπτα μαρτύρια, γνησίας φασιστικῆς συλλήψεως, πρὸς τὸν σκοπὸν ν’ ἀλλοιωθῆ ἡ ἐθνολογικὴ σύνθεσις τοῦ πληθυσμοῦ αὐτοῦ, τοῦ ὁποίου ὁ ἀπολύτως Ἑλληνικὸς χαρακτὴρ καὶ τὰ ἀπαράγραπτα ἐπ’ αὐτοῦ δίκαια τῆς Ἑλλάδος, πολλάκις καὶ διὰ πολλῶν διεθνῶν πράξεων ἀνεγνωρίσθησαν. Οὕτω ἐγένοντο καὶ γίνονται συστηματικαὶ τῶν Βορειοηπειρωτῶν διώξεις, ἐξορίαι, τυφεκισμοί, σκόπιμοι μεταφοραὶ ἀλλογενῶν καὶ ἀλλοθρήσκων πληθυσμῶν ἐκ τῆς Βορείου Ἀλβανίας εἰς τὰ Βορειοηπειρωτικὰ ἐδάφη καὶ ἀντιθέτως χριστιανῶν Ὀρθοδόξων ἐκ τῶν τελευταίων πρὸς τὴν πρώτην, χωρὶς ὅμως νὰ ἐπιτευχθῆ ἡ παρὰ τῶν Ἀλβανῶν ποθουμένη ὑποταγὴ καὶ κατάσβεσις τῆς Ἐθνικῆς Φλογὸς τῶν ἐκεῖ παραμεινόντων ἀδελφῶν των.

Ε΄

ΑΞΙΟΥΣΙΝ ὅπως, πρὸς ἀποτροπὴν τῶν Ἀλβανικῶν σχεδίων περὶ ὁλοκληρωτικῆς τῶν Ἑλλήνων Βορειοηπειρωτῶν ἐξοντώσεως, ἐπιτραπῆ ἀπὸ τοῦδε εἰς τὰς Ἐθνικάς Ἑλληνικάς Δυνάμεις νὰ ἐπανέλθουν εἰς τὰ ἐδάφη τὰ ὁποῖα, μόλις χθὲς μὲ πλούσιον καὶ ἄφθονον ἐπότισαν αἷμα, ὡς φορεῖς Ἐλευθερίας καὶ Δικαιοσύνης ἢ ἄλλως ἐὰν παρ’ ἐλπίδα δὲν εἶναι τοῦτο δυνατόν, ὀφείλουν οἱ Μεγάλοι Συμαμχοί μας νὰ προωθήσουν ἀμέσως τὰς Δυνάμεις των εἰς τὰ ἐδάφη τοῦ εἰς τοὺς Ἀλβανοὺς Ὑποδούλου Βορείου τμήματος τῆς Ἠπείρου.      

ΣΤ΄

ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΟΥΣΙ τὴν ὀργανώσασαν τὴν παροῦσαν συγκέντρωσιν Ἐπιτροπὴν ὅπως ἐπιδῶσι τὸ παρὸν ψήφισμα πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν καὶ τοὺς ἀντιπροσώπους τῶν Συμμάχων κρατῶν μὲ τὴν παράκλησιν ὅπως οὗτοι διαβιβάσωσι τοῦτο εἰς τὰς Κυβερνήσεις τῶν.

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Ν. ΜΠΑΜΙΧΑΣ - Σ. ΝΑΘΑΝΑΗΛ - Θ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ - Κ. ΜΠΑΜΙΧΑΣ - Η. ΛΥΚΟΚΑΣ - Κ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ - Σ. ΘΩΜΑΣ - Σ. ΠΑΠΑΣ - Σ. ΝΙΝΟΣ- Θ. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ - Σ. ΛΑΖΑΡΗΣ  

(συνεχίζεται)

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν γ΄ ἔκδοση τοῦ βιβλίου ὑπὸ τὸν τίτλο «Ὁ ἑλληνισμὸς τῆς βορείου Ἠπείρου μέσα ἀπὸ ἄγνωστα ντοκουμέντα» τῶν ἐκδόσεων Πελασγός).

ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: Εἰκ. 1. Ὁ Ναπολέων Ζέρβας. Εἰκ2. Ὁ Βρεταννὸς Ἀντιστράτηγος Ρόναλντ Σκόμπυ.