Τὰ Ὀχυρὰ δὲν παραδίδονται - Διδάγματα ἀπὸ τὴν ἐποποιία πού ἐγράφη στὴν Γραμμὴ Μεταξὰ

Μία μεγάλη ἱστορικὴ στιγμὴ κατὰ τὴν ἐμπλοκὴ τῆς Ἑλλάδος στὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ἦταν ἡ μάχη τῶν Ὀχυρῶν τῆς λεγόμενης «γραμμῆς Μεταξὰ» κατὰ τὸ χρονικὸ διάστημα 6-9 Ἀπριλίου 1941. Ἡ κατασκευὴ τῶν ὀχυρῶν ξεκίνησε τὸ 1936 κατόπιν σχεδιασμοῦ τοῦ Γ.Ε.Σ. καὶ μὲ πρωτοβουλία τοῦ Ἰωάννου Μεταξά, ἐνῶ τὸ πρῶτο πολυβολεῖο ἦταν τὸ ὀχυρὸ Λίσσε. Σημειώνεται ὅτι τὰ ἐγκαίνια τοῦ ἐν λόγω ὀχυροῦ ἔκανε ὁ Ἀρχιστράτηγος Παπάγος, τότε Ἀρχηγὸς τοῦ Γ.Ε.Σ.

Μετὰ ἀπὸ τὸ «ΟΧΙ» τῆς 28ης Ὀκτωβρίου τοῦ 1940, πού ἀπήντησε ἡ τότε ἡγεσία τῆς Ἑλλάδος (πρωθυπουργὸς Ι. Μεταξάς, Ἀνώτατος Ἄρχοντας Βασιλεὺς Γεώργιος Β΄, Ἀρχιστράτηγος Ἀλ. Παπάγος) στὶς ἰταλικὲς ἀξιώσεις περὶ «ἐλευθέρας διαβάσεως» τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ ἀπὸ τὴ χώρα μας, καὶ τὸ ὁποῖο στήριξε σύσσωμος ὁ ἑλληνικὸς λαός, ἀξιωματικοὶ καὶ ὁπλίτες τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ πολέμησαν μὲ αὐτοθυσία καὶ γενναιότητα καὶ νίκησαν τὸν ἰταμὸ Ἰταλὸ εἰσβολέα. Κατόπιν ἀκολούθησε ἡ γερμανικὴ ἐπίθεση κατὰ τῆς πατρίδος μας. Στὶς 6 Ἀπριλίου 1941 οἱ Γερμανοὶ διὰ τοῦ πρεσβευτοῦ τους στὴν Ἀθήνα, Βίκτωρα Φὸν Ἔρμπαχ, ἐπέδωσαν τὸ τελεσίγραφό τους πρὸς τὸν Ἕλληνα Πρωθυπουργὸ Ἀλέξανδρο Κορυζὴ ἀφοῦ ὁ Ἰωάννης Μεταξὰς εἶχε ἤδη ἀποβιώσει. Οἱ ἰσχυρισμοὶ τῶν Γερμανῶν γιὰ τὴν κήρυξη τοῦ πολέμου ἦταν ἀστήρικτοι καθὼς ἤθελαν μόνο νὰ προσφέρουν τὴ βοήθειά τους στὴν σύμμαχό τους Ἰταλία. Ὁ Κορυζὴς ἐνημέρωσε τὸν Βασιλέα Γεώργιο Β΄ καὶ τὸν Ἀλ. Παπάγο ὡς ἰθύνοντες τῆς Ἑλλάδος γιὰ τὴν ἐπικείμενη ἐπίθεση. Ἡ γραμμὴ ὅλων ἦταν ὅτι ὁ ἀμυντικὸς ἀγώνας ἔπρεπε νὰ συνεχιστεῖ καὶ κατὰ τῶν Γερμανῶν. Τότε διατυπώθηκε τὸ δεύτερο «ΟΧΙ» τῶν Ἑλλήνων. Τὸ πολεμικὸ ἀνακοινωθὲν ἦταν σεμνὸ καὶ λιτό: «Ἀπὸ τῆς 5:15 ὥρας τῆς σήμερον ὁ ἐν Βουλγαρία γερμανικὸς στρατὸς προσέβαλλεν ἀπροκλήτως τὰ ἡμέτερα στρατεύματα τῆς ἑλληνικῆς μεθορίου. Αἳ δυνάμεις μας ἀμύνονται τοῦ πατρίου ἐδάφους». Ἀκολούθησαν τὰ Διαγγέλματα τοῦ Γεωργίου Β΄, τοῦ Κορυζῆ καὶ τοῦ Παπάγου, τὰ ὁποία τόνιζαν ὅτι ἡ Ἑλλάδα θὰ συνεχίσει τὸν ἀγώνα καὶ κατὰ τοῦ ἐπίδοξου κατακτητῆ. Ἕνα νέο ἔπος ἐπρόκειτο νὰ γραφεῖ στὶς μάχες τῶν Ὀχυρῶν.

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ

Τὰ Ὀχυρὰ τὰ ὁποία δέχθηκαν τὴν ἐπίθεση τῶν γερμανικῶν δυνάμεων ἦταν 21 καὶ συγκεκριμένα: Παπαδοπούλα (Ποποτλίβιτσα), Ἰστίμπεη, Σπανὴ Πέτρα, (Κελκαγιά), Ἁρπαλούκι, Παλιουριῶνες, Ροῦπελ, Καρατᾶς, Κάλη, Περσέκ, Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντάσαβλη, Λίσσε, Πυραμοειδές, Καστίλο, Ἅγιος Νικόλαος, Μπαρτίσεβα, Ἐχίνος καὶ Νυμφαία. Ἡ Ἑλλάδα διέθετε 3 Μεραρχίες στὴν περιοχὴ τῆς Μακεδονίας γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς ἄμυνας τῆς χώρας.

Ἡ γερμανικὴ ἐπίθεση μὲ κωδικὸ ὄνομα «ΜΑΡΙΤΑ» ἐκδηλώθηκε ἀπὸ τὴν 12η Γερμανικὴ Στρατιὰ μὲ ταυτόχρονη ἐπίθεση στὴ Νότια Γιουγκοσλαβία καὶ στὰ ἑλληνο-βουλγαρικὰ σύνορα. Ἡ κύρια προσπάθεια τῶν Γερμανῶν ὑπὸ τὴ διοίκηση τοῦ Αὐστριακοῦ Στρατηγοῦ φὸν Μπέχφ, ἐκδηλώθηκε πρὸς τὰ ὀχυρά τῆς τοποθεσίας Κερκίνης καὶ Ἀγκίστρου καὶ εἰδικότερα ἐναντίον τῶν ὀχυρῶν Μπέλες καὶ Ροῦπελ, ἐνῶ ἀνατολικότερα, στὸ ὑψίπεδο Νευροκοπίου καὶ στὴ Δυτικὴ Θράκη, ἡ γερμανικὴ ἐπίθεση ἦταν μικρότερης ἔντασης. Παράλληλα οἱ γερμανικὲς δυνάμεις εἶχαν τὴν ὑποστήριξη τῆς ἀεροπορίας τους.

Κατὰ τὴν 7 καὶ 8 Ἀπριλίου 1941, οἱ γερμανικὲς ἐπιθέσεις κατὰ τῶν ὀχυρῶν ἔμειναν ἀτελέσφορες. Μόνο τὸ ὀχυρὸ Ἀρπουλάκι ἐκκενώθηκε καὶ τὸ ὀχυρὸ Νυμφαῖο ὑπέκυψε.

Ἡ ἄμυνα πού προέταξαν οἱ ἑλληνικὲς δυνάμεις ἦταν ὑπεράνθρωπη καὶ δὲν ἐπέτρεψε στὶς γερμανικὲς δυνάμεις νὰ διασπάσουν τὴν ἀμυντικὴ γραμμὴ τῶν ὀχυρῶν. Ὡστόσο, ἡ ἄμυνα τῶν Γιουγκοσλάβων κατέρρευσε τὴν πρώτη κιόλας ἡμέρα. Οἱ Γερμανοί, κινούμενοι μὲ τεθωρακισμένα διέσπασαν εὔκολα, τὴν 8η Ἀπριλίου, τὶς γιουγκοσλαβικὲς δυνάμεις καὶ τὸ βράδυ τῆς ἴδιας ἡμέρας ἔφθασαν στὴ Δοϊράνη. Ἀκολούθως, τὰ γερμανικὰ τεθωρακισμένα συγκρούσθηκαν μὲ δυνάμεις τῆς ἑλληνικῆς μηχανοκίνητης μεραρχίας. Ὁ ἀγώνας ἦταν ἄνισος καὶ οἱ ἡμέτερες δυνάμεις ἡττήθηκαν. Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα οἱ Γερμανοὶ ἔφθασαν ἄνευ ἀντιστάσεως στὴ Θεσσαλονίκη ὅπου ὁ Στρατηγὸς Μπακόπουλος ὑπέγραψε, παρὰ τὶς σχετικὲς διαταγὲς τῶν Βασιλέως Γεωργίου Β΄ καὶ Παπάγου, τὴν συνθηκολόγηση τῶν δυνάμεων.

Τὰ περισσότερα ὀχυρά της Γραμμῆς Μεταξὰ παρέμεναν ἀπόρθητα, ἀλλὰ ἀναγκάσθησαν σὲ παράδοση στὶς 10 Ἀπριλίου, μετὰ τὴν ὑπογραφὴ τῆς συνθηκολόγησης. Οἱ γενναῖοι ὑπερασπιστὲς τῶν Ὀχυρῶν κατόρθωσαν μὲ ἐπιτυχία νὰ ἀποκρούσουν ὅλες σχεδὸν τὶς κατὰ μέτωπον γερμανικὲς ἐπιθέσεις. Ἡ μάχη τῶν Ὀχυρῶν τῆς «γραμμῆς Μεταξὰ» ἀποτελεῖ μία ἀκόμη λαμπρὴ σελίδα τῆς νεότερης ἑλληνικῆς ἱστορίας. Ἄραγε οἱ σημερινοὶ ἀπόγονοι ἐκείνων τῶν ἡρώων γνωρίζουν τὶς θυσίες καὶ τὰ κατορθώματα τῶν παππούδων τους ἢ ἡ ἱστορικὴ μνήμη ξεθώριασε μετὰ ἀπὸ τόσα χρόνια; Χρέος τιμῆς ὅλων μας, πρὸς τοὺς ἥρωες πού πολέμησαν μὲ αὐτοθυσία ὑπερασπιζόμενοι τὰ Ὀχυρά τῆς «Γραμμῆς Μεταξά», εἶναι νὰ διατηρήσουμε τὴ μνήμη τῆς πολεμικῆς τους ἀνδρείας διδάσκοντας στὶς νέες γενιὲς τῶν Ἑλλήνων ὅτι «τοιούτων μὲν ἐστε προγόνων», αὐτοὶ ἤσαν οἱ πρόγονοί σας (Ξενοφῶντος, Κύρου Ἀνάβασις 3.2.14).

Κωνσταντῖνος Χασόγιας

Θεολόγος τοῦ Ε.Κ.Π.Α.