Να γνωρίσουμε τα χωριά της Βορείου Ηπείρου: το Χασκοβο

Στην όμορφη κοιλάδα της Κάτω Δρόπολης, όπου περνά ο ποταμός Δρίνος, στους πρόποδες του Πλατοβουνίου,  11 χλμ. νότια της πόλης του Αργυροκάστρου, βρίσκεται το χωριό Χάσκοβο. Το χωριό βρίσκεται στα δεξιά του αυτοκινητόδρομου  Αργυρόκαστρο – Ιωάννινα και μεταξύ των χωριών Βάνιστα και Δούβιανη. Τα σπίτια  είναι χτισμένα με πέτρες σε δύο λοφίσκους και έχουν στους κήπους  και αυλές τους  δέντρα οπωροφόρα και ωραία λουλούδια.

Σύμφωνα τον Πετρίδη και τον Φρ. Πουκεβίλ, το Χάσκοβο ανήκει στη φυλή των Δρυινοπολιτών [Δροπολιτών] με τις ίδιες παραδόσεις, ήθη και έθιμα, γλώσσα, κουλτούρα και ορθόδοξη θρησκεία. Βέβαιες πηγές του υλικού πολιτισμού και προόδου μας κάνουν λόγο ότι τούτη η κοινότητα έχει την απαρχή της στα βάθη των αιώνων, από την περίοδο της αρχαιότητας, από τον ΙΙΙ –  VI αιώνα. μ.Χ.

Όλα τούτα μαρτυρούν ότι στο χώρο τούτης της κοινότητας υπήρξε ένα αρχαίο χωριό, όπου σήμερα ονομάζεται Χάσκοβο. Λαμβάνοντας υπόψη την παράδοση, τα προαναφερόμενα χρονικά, τα αρχαιολογικά δεδομένα, που μας δίνει ο Ισαμπέρτ, για τον υλικό πολιτισμό των κατοίκων και ευρεθέντα κεραμικά πειθόμαστε ότι το Χάσκοβο και πριν από τον ερχομό των Σλάβων τον 6^ο αιώνα μ.Χ. ήταν αναμφισβήτητα  κατοικημένο. Δυτικά του Χασκόβου βρίσκονται τα ερείπια των αρχαίων κατοικιών του χωριού, που έφερε το όνομα « Μαρατάδες », από το όνομα μίας πλούσιας και διάσημης γυναίκας που ονομάζονταν Μάρω [ Μαρία].

Εκτός από το συνοικισμό «Μαρατάδες», έχει και δύο άλλους συνοικισμούς: «Ντραγκόι» και «Χάσκοβο ». Το όνομα « Χάσκοβο » πρέπει να είναι πιο κατοπινό από το όνομα «Μαρατάδες » και «Ντραγκόι.».  Το όνομα Χάσκοβο πρέπει να είναι  επί Σλάβων.

Ο λαός του χωριού αυτού, όπως και των άλλων χωριών της Δρόπολης, έχει ασχοληθεί με τη γεωργία  και την κτηνοτροφία από τα αρχαία χρόνια. Τέτοιες είναι και οι γεωγραφικές συνθήκες της κοιλάδας του Δρίνου. Επί Βυζαντινής εποχής ακόμη στα χωριά μας ξαπλώθηκε ο χριστιανισμός και ιδρύθηκαν  διάφοροι ναοί. Μετά την κατάκτηση του χώρου από Τουρκία, το Χάσκοβο έγινε τσιφλίκι μουσουλμάνου ιδιοκτήτη. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι το Χάσκοβο, όπως και όλη η Δρόπολη  απελευθερώθηκε από τη δουλοπαροικία  μετά το 1826. Τονίσαμε και παραπάνω, ότι επί Βυζαντινής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια εξαπλώθηκε ο Χριστιανισμός σ’ όλη την Ελλάδα, καθώς και στην Δρόπολη.

Το χριστιανισμό, και την ορθοδοξία την στήριζαν  με σθένος μαζί με την ελληνική μας γλώσσα οι κάτοικοι  της  Δρόπολης. Η ελληνική ορθόδοξη εκκλησία ήταν πάντα  ισχυρός παράγοντας για τον πολιτισμό και παιδεία στα χωριά μας. Κατ’  αρχήν στο Χάσκοβο οικοδομήθηκε η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στην κορυφή του χωριού. Η εκκλησία ήταν κάπως μικρή και το 1875 οικοδομήθηκε  πιο μεγάλη. Το καμπαναριό ψηλό και στέρεο ανεγέρθηκε  το 1930 με έξοδα του Χασκοβινού Συλλόγου «Άγιος Νικόλαος» στις Η.Π.Α. Ενώ ΝΑ του χωριού υπάρχει το εκκλησάκι της Παναγίας, που γιορτάζεται στις 8 Σεπτέμβρη, τα γενέθλια της Υπεραγίας Θεοτόκου. Εκτός αυτών των τριών ναών, το Χάσκοβο είναι μέτοχο και στο Μοναστήρι της Βάνιστας και σε αυτό στα Ρεββένια της Καλογοραντζής.

Κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας,  ούτε καν γινόταν λόγος για σχολείο στο χωριό. Το έτος 1873 χτίστηκε κοντά στην εκκλησία το δημοτικό σχολείο του χωριού. Τα μαθήματα γινόταν στην μητρική ελληνική γλώσσα . Το 1888, το Χάσκοβο είχε 45 ελληνόγλωσσες οικογένειες με 225 κατοίκους, ενώ το 1913 είχε 275  Χασκοβινούς ελληνικής καταγωγής. Το 1927 είχε 356 κατοίκους, όλοι τους ελληνικής καταγωγής, και ορθόδοξης  χριστιανικής πίστης.

Πριν από το 1990 αυτό το χωριό είχε περίπου 319 μόνιμους κατοίκους, συνολικά 74 οικογένειες. Το 2005 είχε 385 κατοίκους εγγεγραμμένοι στο ληξιαρχείο της Κάτω Δρόπολης. [Συμπεριλαμβάνονται  και  οι σκορπισμένοι κάτοικοι Χασκοβινοί σε διάφορες πολιτείες της Αλβανίας]. Σήμερα με την αναγκαία οικονομική μετανάστευση κατοικούν στο χωριό μόνον 86 κάτοικοι.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΕΡΡΟΣ